The image of Moscow and Ivan the Terrible in letters of Sigismund Augustus to the Radziwills

Panowanie Zygmunta Augusta, ostatniego króla z dynastii jagiellońskiej miało doniosłe znaczenie dla dziejów Polski i Litwy. To właśnie za czasów ostatniego Jagiellona została zawarta unia łącząca dwa odmienne państwa, a na mapie Europy pojawiła się nowa jakość polityczna jaką była Rzeczpospolita Obojga Narodów. Zanim jednak doszło do połączenia obydwu państw dominującym kierunkiem litewskiej polityki zagranicznej był wschód, a jedną z ważniejszych przyczyn zawarcia unii było zagrożenie moskiewskie.Tematem pracy są relacje między Litwą a Wielkim Księstwem Moskiewskim w okresie panowania Zygmunta Augusta oraz próba odpowiedzi na pytanie jak postrzegano moskiewskiego władcę w najwyższych kręgach władzy na Litwie. Z listów królewskich do Radziwiłłów wyłania się negatywny obraz wschodniego sąsiada. Jest to zrozumiałe, ponieważ przez większą część opisywanego okresu toczyła się wojna z Moskwą, najpierw w Inflantach, a później rozgorzał bezpośredni konflikt między obydwoma państwami. Antagonizm jednak nie pojawił się nagle, ale był wynikiem wiekowego sporu. W zasadzie od zarania państwa litewskiego trwała rywalizacja o pograniczne ziemie. Poszczególni władcy Moskwy byli kontynuatorami polityki zbierania ziem ruskich. Również i Iwan Groźny, który wielokrotnie stwierdzał, że walczy jedynie o odzyskanie swojej ojcowizny. Podczas każdorazowych spotkań dyplomatycznych powracał temat utraconych kiedyś ziem, a obydwie strony wysuwały maksymalistyczne roszczenia terytorialne. Do tego po ogłoszeniu się przez Iwana IV carem wszej Rusi w 1547 roku, doszły spory o tytulaturę. Napięta sytuacja trwała wciąż na pograniczu litewsko - moskiewskim. Nawet w okresach zawieszenia broni na granicy dochodziło do najazdów, grabieży, łamania prawa. Wzajemne skargi do władców na nieprzestrzeganie zawartych rozejmów nie przynosiły rezultatu. W zasadzie dopiero pod koniec panowania Zygmunta Augusta pojawiła się koncepcja odmiennej polityki w stosunku do Moskwy. Chodziło o nawiązanie sojuszu z Iwanem Groźnym przeciwko cesarzowi Rzeszy. Byłoby to odwrócenie przymierzy, bo dotychczas to wielki książę moskiewski dogadywał się z Habsburgami przeciwko Jagiellonom. Jednakże nie udało się zrealizować tej koncepcji. Dzięki lekturze listów można dużo się dowiedzieć o tradycjach politycznych panujących za wschodnią granicą. A były one zupełnie inne niż na Litwie czy w Koronie. Iwan Groźny był bowiem samodzierżcą i nie liczącym się zupełnie z niczyim zdaniem despotą. Po Unii Lubelskiej skomplikowane stosunki z państwem carów przejęła Rzeczpospolita Obojga Narodów.

The reign of Sigismund Augustus, last king of the Jagiellonian dynasty, was very important for the history of Polish and Grand Duchy of Lithuania. It was then has been made the union linking the two different countries and established The Polish–Lithuanian Commonwealth. But before this happened predominant direction of the Lithuanian foreign policy was the east and one of the major reasons the union was a threat to Moscow. The topic of the work are the relations between Lithuania and the Grand Duchy of Moscow during the reign of Sigismund II Augustus and question about the image of Moscow and its tsar Ivan the Terrible. Royal letters to Radziwills represent the negative image of the eastern neighbour. It is caused that for most of the described period was a war with Moscow. Antagonism, however, did not appear suddenly, but was the result of centuries-old conflict. Successive rulers of Moscow fought for the lands with Grand Duchy of Lithuania, also Ivan the Terrible. Additionally after the announcement himself Tsar by Ivan IV in 1547, appeared conflict concerning titulary. Truces brought no result. By reading the letters, you can learn a lot about ruling political traditions in Grand Duchy of Moscow. They were completely different than in Lithuania or in the Poland. Because Ivan the Terrible was autocrat, he did not took of anyone's opinion, his will was law. After the Union of Lublin complicated relationship with Moscow took over The Polish–Lithuanian Commonwealth.