Polisemia polskich i rosyjskich przymiotników odtoponimicznych jako przykład aksjologizacji przestrzeni

Tematem niniejszej pracy dyplomowej jest polisemia polskich i rosyjskich przymiotników odtoponimicznych jako przykład aksjologizacji przestrzeni. Praca jest podzielona na cztery rozdziały – trzy to omówienie teoretyczne tematu, czwarty – analiza materiału badawczego. W pierwszym rozdziale autor pracy skupia uwagę na pojęciu językowego obrazu świata. Przedstawione zostają poglądy zarówno polskich, jak i rosyjskich lingwistów. Omówione są również kluczowe pojęcia, związane z językowym obrazem świata jak punkt widzenia, perspektywa, kategoryzacja, profilowanie czy konotacja. W kolejnej części pracy omówiona jest kwestia stereotypizacji jako czynnika warunkującego konceptualizację przestrzeni. Poruszone zostaje również zagadnienie wartościowania w językowym obrazie świata, w szczególności aksjologizacja przestrzeni. W następnym rozdziale przedstawione są przymiotniki odtoponimiczne na tle ogólnej charakterystyki leksemów adiektywnych. Z uwagi na charakter pracy omówione są przymiotniki relacyjne, jakościowe i oceniające. Analiza materiału empirycznego stanowi dowód na zmiany znaczeniowe w strukturze semantycznej przymiotników odtoponimicznych. Okazuje się, że proces ten zachodzi pod wpływem m.in. stereotypizacji, wartościowania czy konotacji. Przymiotniki odtoponimiczne rozpatrywane są w oparciu o analizę danych kontekstowych i na podstawie ich łączliwości, m.in. z przymiotnikami prymarnie wartościującymi, z rzeczownikami wartościującymi, z funktorami zdaniotwórczymi typu „ale”, „chociaż”, ze słowami „prawdziwy”, „typowy”, „na wzór”. Na tej podstawie autor dochodzi do wniosku, że przymiotniki odtoponimiczne posiadają nie tylko znaczenie desygnacyjne, lokalizujące, lecz również, w zależności od kontekstu, mogą przybierać znaczenie opisująco-wartościujące bądź w pełni ewaluatywne, a zatem przechodzić do klasy przymiotników jakościowych, jakościowo-oceniających i w końcu oceniających. Poczynione spostrzeżenia umożliwiają konstatację istnienia w polskiej i rosyjskiej konceptosferze tzw. mentalnej mapy świata, jednakże przeprowadzone badania nie dowodzą występowania między nimi znacznych różnic.

A polysemy of Polish and Russian toponymic adjectives is a subject of this thesis. In the first chapter the author is focusing on describing the linquistic picture of the world and terms, such like connotation, categorization, profiling and point of view as well. The second chapter is about the stereotype as an inherent element of the linquistic picture of the world. Then it is presented theory of axiology. Third chapter is a theoretical presentation of adjectives. In chapter four there is included empirical material, which proves semantic changes in the structure of toponymic adjectives. On this base author is moving the proposal, that toponymic adjectives have not only designational meaning, but also evaluative.