(Re)construction of national identity of Estonians in the context of a

Tematem pracy jest tożsamość narodowa, postrzeganie obywatelstwa i więzi narodowych przez młode pokolenie Estończyków, którzy rozpoczęli swoje dorosłe życie w niepodległym państwie estońskim. W okresie rządów radzieckich struktura narodowa Estonii uległa przemożnym zmianom. W 1945 r. Estonia była państwem niemal homogenicznym, obecnie około 30% jej mieszkańców stanowią rosyjskojęzyczni imigranci, którzy w kilku falach migracji osiedlili się w Estońskiej Socjalistycznej Republice Radzieckiej. Po uzyskaniu niepodległości w 1992 roku, politykę przyznawania obywatelstwa oparto o Ustawę o Obywatelstwie uchwaloną jeszcze w 1918 roku. Według niej, obywatelem niepodległej Estonii stawał się automatycznie ten,kto posiadał obywatelstwo lub pozwolenie stałego pobytu przed aneksją do ZSRR oraz jego bezpośredni potomkowie. W ten sposób narodziła się w Estonii (i Łotwie) kategoria tak zwanych „bezpaństwowców”, czyli rosyjskojęzycznych imigrantów, którzy zostali wyłączeni z grona obywateli. Rozpad Związku Radzieckiego i odzyskanie niepodległości przez Estonię w 1992 roku spowodował „odwrócenie” piramidy społecznej – rosyjskojęzyczni migranci musieli dostosować się do nowej rzeczywistości społecznej i wymogów kapitalistycznego rynku. W efekcie miasta, które w okresie radzieckim były centrami przemysłu ciężkiego zatrudniającego rosyjskojęzycznych robotników, stały się enklawami biedy, dziedziczonego bezrobocia i wielu innych problemów społecznych. Powszechna percepcja „Rosjan” w Estonii ma charakter negatywny. Społeczne napięcia dzisiejszej Estonii oscylują głównie wokół podziału na dwie podstawowe grupy – Estończyków i „Rosjan”, czyli zbiorczej kategorii obejmującej ludność rosyjską i rosyjskojęzyczną, ale pochodzącą z innych republik byłego Związku Radzieckiego. Tożsamość narodowa Estończyków jest skonstruowana w relacji opozycji do „Rosjan”, którzy w większości nie są odbierani jako współczłonkowie narodu. Istotnym elementem tożsamości jest pamięć zbiorowa Estończyków, w której dominują poczucie zagrożenia suwerenności oraz obawa przed ponowną dominacją kulturową ze strony Rosji. Nie bez znaczenia pozostaje lęk przed dominacją demograficzną rosyjskojęzycznej mniejszości w Estonii. Niniejsza praca została oparta o wywiady pogłębione z Estończykami i przedstawicielami mniejszości poradzieckiej, którzy posiadają estońskie obywatelstwo. Analizie zostało poddane także estońskie prawodawstwo w zakresie Ustawy o Obywatelstwie.

The theme of the work is national identity, perceptions of citizenship and national ties of the young generation of Estonians, who began their adult life in an independent Estonian state. During Soviet rule the national structure of Estonia has been heavily altered. In 1945, Estonia was almost homogeneous state, currently about 30% of its inhabitants are Russian-speaking immigrants, who in several waves of migration settled in Estonian Soviet Socialist Republic. After independence in 1992, politics of granting citizenship was based on the Law on Citizenship adopted yet in 1918. According to it, the citizenship of Estonia was automatically given to those, who had had citizenship or permanent residence permit before the annexation to the USSR and to their direct descendants. Thus a category of “stateless” people was born in Latvia and Estonia. The collapse of the Soviet Union and the regaining of independence by Estonia in 1992 caused a "reversal" of the social pyramid - Russian-speaking migrants have had to adapt to new social realities and requirements of the capitalist market. As a result, cities, which in the Soviet period were the centers of Russian heavy industry, employing workers from USSR, have become enclaves of poverty, unemployment and the legacy of many other social problems. Widespread perception of "Russians" in Estonia is negative. Estonia today's social tensions revolve mainly around the division into two main groups - Estonians and "Russians", which is the aggregate category that includes Russian population and Russian-speaking, but from other former Soviet republics. Estonian national identity is constructed in relations of opposition to the "Russians" who are mostly not perceived as nation members. An important element of identity is a collective memory of Estonians, which is dominated by insecurity and fear of sovereignty and cultural domination by Russia. Not without significance is the fear of demographic domination of the Russian minority in Estonia. This study was based on in-depth interviews with representatives of the Estonians and the post-Soviet minority, who have Estonian citizenship. The analysis included also the Estonian legislation, particularly the Law on Citizenship.