Obraz sztuki włoskiej w najnowszej polskiej eseistyce. Panorama strategii opisów malarstwa w twórczości Ewy Bieńkowskiej, Wojciecha Karpińskiego, Adama Szczucińskiego i Marka Zagańczyka.

Niniejsza praca jest próbą omówienia sposobów opisu Italii oraz jej sztuki w najnowszej polskiej eseistyce. Przedmiotem analizy badawczej oraz interpretacyjnej są zatem utwory literackie, które pojawiły się na rynku księgarskim stosunkowo niedawno – począwszy od 1982 i dalej (mowa tu o dziełach Wojciecha Karpińskiego, Marka Zagańczyka, Ewy Bieńkowskiej i Adama Szczucińskiego). Celem analiz badawczych, którym teksty najnowsze zostały poddane, jest określenie sposobów, w jakich dzieła malarskie są opisywane w słowie. Obok strategii ekfrastycznych interesującym, z perspektywy niniejszej pracy, jest także dookreślenie stosunku autorów eseistyki najnowszej nie tylko do sztuki i współczesności, ale także do sytuacji podróży, która stanowi jednaką ramę konstrukcyjną analizowanych tu literackich utworów. Sprecyzowanie katalogu metod opisu dzieła malarskiego, pojawiających się w najnowszej eseistyce, jak również poglądu ich autorów na sztukę włoską w ogóle pozwala wskazać na pewne tendencje, które są obecne w pisaniu o Italii i jej sztuce. Skonfrontowanie ich z kolei z twórczością eseistów, którzy ukształtowali swego rodzaju tradycję pisania o Włoszech i sztuce, a więc z dziełami Zbigniewa Herberta, Jarosława Iwaszkiewicz i Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, pozwala je wyostrzyć i lepiej opisać. Dzięki temu możliwym staje się zdiagnozowanie, które wzorce tworzące tradycję pisania o Italii i o jej sztuce są kontynuowane, które odrzucane, a które podlegają modyfikacjom w tekstach nowszych. Ramą dla rozważań podejmowanych w niniejszej pracy są także zagadnienia bardziej ogólne, pośrednio związane z tematem analiz w niej podjętych. Należą do nich uwagi o podróży i eseju, w którym sytuacja wędrówki zdaje się doskonale wyrażać, ale także o ekfrazie, a co za tym idzie – o związkach malarstwa z literaturą. Powyżej wymienione konteksty głównego tematu pracy, pozwalają na pogłębioną jego analizę. Zarysowana dzięki temu panorama myśli poświęconej sztuce, a także strategii opisów malarstwa włoskiego w najnowszej polskiej eseistyce jest kompletna.

This work is discussion on ways of describing Italy and its arts in the most modern polish essay writing. Therefore, the subject of research analysis are literary works that appeared on literary market relatively recently – starting with 1982 and further (we are talking about works of Wojciech Karpiński, Marek Zagańczyk, Ewa Bieńkowska and Adam Szczuciński). The mentioned latest texts were put to research analysis in order to define the ways of describing paintings by the use of word. Beside the strategy of ekphrasis also interesting, considering the topic of this work, is clarification of the attitude of modern essay writers not only to art and present but also to journey situation, which is not less a construction frame of taken literary works. Clarification of the list of methods of painting description, that appears in modern essay writing and also the view of its authors on Italian art by and large, allows the indication of some trends present in writing about Italy. Confronting them with works of essay writers, that established the way of writing about Italy and art-that is with works of Zbigniew Herbert, Jarosław Iwaszkiewicz and Gustaw Herling-Grudziński, sharpens them and makes the accurate description. Thanks to that it is possible to diagnose which patterns are continued, which are rejected and which are modified in most modern texts. The frame of discussion are also more general issues, indirectly related with the topic of the analysis. Among others they include comments on journey and essay, in which the travel situation seems to express brilliantly; the ekphrasis therefore the connection of painting with literature. The main contexts of topic listed above allows its deepe analysis. Constructed profile of thinking dedicated to art and also strategy of description of Italian painting in modern polish essay writing is complete.