Wpływ treningu bezradności na sztywność zachowania.

Informacyjny model bezradności (Sędek i Kofta, 1990) zakłada pojawianie się szeregu deficytów występujących u ludzi po doświadczeniu długotrwałej niekontrolowalności. Głównym celem przeprowadzonego eksperymentu było zbadanie czy stan bezradności poprzez doświadczenie braku kontroli spowoduje pojawienie się oznak sztywności poznawczej, rozumianej jako brak umiejętności dostosowania reguł do zmieniającego się kontekstu. Sprawdzano także, czy pojawią się deficyty na poziomie poprawności wykonania. Zakładano, że osoby poddane treningowi bezradności wykażą się większą sztywnością niż osoby z grupy kontrolnej, jak również popełnią więcej błędów podczas wykonywania zadania. Dodatkowo postanowiono sprawdzić, czy większa sztywność w grupie kontrolnej będzie powiązana z potrzebą poznawczego domknięcia. W przeprowadzonym eksperymencie uczestniczyło 60 osób. W badaniu wykorzystano komputerową wersje treningu bezradności (Sędek, Kofta, 1990), Skalę Potrzeby Poznawczego Domknięcia (Kossowska, 2003), Test Zegarków Moronia oraz WCST. Wyniki potwierdziły stawiane hipotezy. Osoby z grupy eksperymentalnej osiągały wyższe wyniki we wskaźnikach perseweratywności, a więc ponosiły większe koszty przełączania się z obowiązującej reguły na nową, dostosowaną do zmieniającego się kontekstu. Poziom wykonania również uległ pogorszeniu we wszystkich wskaźnikach poprawności. Stopień domknięcia poznawczego korelował w zakładanym kierunku z miarami sztywności poznawczej i poziomem wykonania WCST, ale jedynie w warunku eksperymentalnym. Badanie może pomóc w lepszym zrozumieniu sposobu funkcjonowania poznawczego w stanie bezradności. Skłania również do dalszej eksploracji związków między bezradnością, sztywnością i domknięciem poznawczym.

The informational explanation of helplessness (Sędek & Kofta, 1990) assumes the existence of a number of deficits which are observed among people who experienced long-lasting deprivation of control. The main aim of the experiment was to examine if the helplessness state evoked by the deprivation of control causes the appearance of the cognitive rigidity symptoms, which is generally understood as the lack of the ability of adapting the rules to the shifting context. The deficits on the level of the exercise execution correctness were also examined. It was assumed that participants who were exposed to the influence of the helplessness training will show stronger rigidity and will commit more errors while executing an exercise than control group participants. Another issue was to check if the stronger rigidity observed in the control group participants is related to the need for cognitive closure. Sixty questioned participated in the experiment which made use of the following: computer version of the helplessness training (Sędek & Kofta, 1990), Need for Closure Questionnaire (Kossowska, 2003), Moroń’s Clocks Test (Test Zegarków Moronia) and WCTS. The results confirmed the previous hypotheses. Experimental group participants gained better results in the perseveration indexes, thus they incurred more serious costs of switching between the current rule and the new one which is adjusted to the shifting context. The level of exercise execution also went worse in all indexes of correctness. The level of the cognitive closure corelated both with the measures of the cognitive rigidity and the level of WCST execution in the assumed course but only in the experimental condition. This research might be useful if one would like to better understand the way of cognitive functioning in the helplessness state. Besides, it induces to further exploration of the relations between the helplessness, rigidity and cognitive closure.