Gra z historią i tradycją w teatrze Calixto Bieito

Przedmiotem tej pracy jest przybliżenie i próba opisu poetyki teatru katalońskiego reżysera Calixto Bieito na podstawie dwóch jego spektakli: Życie snem i Don Carlos. Szczególną uwagę poświęcam odniesieniom reżysera do historii i kultury Hiszpanii. Calixto Bieito reżyseruje spektakle teatralne i opery od dwudziestu sześciu lat, jego działalność artystyczna nie została jak dotąd szczegółowo opisana, nie powstała żadna monografia ani książka jemu poświęcona. Do analizy w kolejnych rozdziałach wybrałam dwa spektakle w reżyserii Calixto Bieito: Życie snem Calderona de la Barki i Don Carlos Fryderyka Schillera. Są to dwa bardzo różne przedstawienia, dzieli je dziesięć lat, łączy współczesna interpretacja. Życie snem było najgłośniejszym spektaklem teatralnym sezonu 1999/2000 w Hiszpanii, sprawiło, że Bieito zaczął być powszechnie znanym reżyserem (jego wcześniejsze spektakle mimo, że prezentowane na wielu festiwalach zagranicznych i w kraju, nie były szeroko opisywane). Życie snem to spektakl w którym Bieito gra z tradycją barokowego teatru. Kameralne przedstawienie z oszczędną scenografią, kostiumami inspirowanymi filmami Buñuela i modą lat pięćdziesiątych, w którym najważniejsi są aktorzy i wersy Calderona, zachowane prawie w całości bez wielu ingerencji dramaturgicznych. Don Carlos to dzieło dojrzałego, artysty, który odniósł sukces za granicą. Spektakl wystawiany z rozmachem w amfiteatrach na wolnym powietrzu i wielkich salach łączy konwencje teatru i opery. Choć bazą jest dramat Schillera (który reżyser radykalnie skrócił) spektakl zawiera cytaty z wielu innych utworów, między innymi z książki Droga autorstwa Josemarii Escrivy de Balaguera, założyciela Opus Dei. Jedna w ważniejszych cech teatru Calixto Bieito jest wprowadzanie odniesień historycznych i politycznych do swoich spektakli. Najczęściej dotyczą one czasów młodości reżysera (ostatnie lata dyktatury Franco, transformacja ustrojowa 1975-1982) i ostatnich lat.

The subject of this thesis is to present and attempt to describe the poetics of the Catalan theatre director Calixto Bieito based on two of his productions: Life is a Dream, and Don Carlos. I dedicate special attention to the director's references on history and culture of Spain. Calixto Bieito is working in theater and opera for twenty six years, his artistic activity has not been described in detail yet, there was no book or monograph devoted to him. For the analysis, I chose two performances, directed by Calixto Bieito: Life is a Dream by Calderon de la Barca and Don Carlos by Friedrich Schiller. Both are two very different performances, divided by ten years, similar by a modern interpretation. Life is a Dream was the most important spectacle of the 1999/2000 season in Spain, by this time Bieito began to be widely known director (his previous performances, although presented at many international festivals in the country, were not widely reported). Life is a Dream is a performance in which Bieito is playing with tradition of the Baroque theater. Intimate presentation of simple set design, costumes inspired by Buñuel films and fashion of fifties, in which the most important are actors and Calderon verses, preserved almost in its entirety shape. Don Carlos is a spectacle of mature artist who has been successful abroad. The show exhibited on a grand scale in outdoor amphitheaters and large convention halls combines theater and opera. Although the base is a drama by Schiller (radically shortened by director) show contains many quotations from other works, including the book The Way by Josemaria Escriva de Balaguer, the founder of Opus Dei. One of the major features of the Calixto Bieito theatre is the introduction of historical and political references into his performances. Frequently related with his youth (the last years of the dictatorship of Franco, Transformation 1975-1982) and present days.