"Tożsamość a ekwiwalencja konceptualizacji".

In my thesis I used cognitive translation theory based mostly on Roland Langecker’s work in order to study the novel by Zachary Karabashliev. The main goals of my thesis is the analysis of various fragments of the original text and the translation in order to achieve equivalence of conceptualization. As demonstrated, the manner of illustrating is mostly influenced by the use of grammatical times, aspects of the verb, the category of definiteness, the formation of the sentence, specific use of prepositions, specificity, the conventionality of descriptions and the vocabulary. I analyzed particular dimensions of illustrating in the text – the perspective along with the point of view, distinctiveness, the figure-background arrangement, the iconicity of the text, the level of subjectivity, the direction and the function of metaphor and metonymy in the figure-background arrangement.The manner of depicting, the construction of particular scenes is influenced by many factors – not only the used figures of speech but also the purposefulness of their use. In my study I tried to analyze main character’s identity and its influence on the construction of the text. The cognitive analysis allows me to state that the lack of problems in understanding the text derives from the equivalency of experiences. Modern reader possesses an enormous knowledge of foreign cultures and the constant flow of new information makes it even broader. I showed that during the creation of reality the author uses schematics or elements of culture, he uses “common” cultural experience.The cognitive analysis showed that the difference between time systems doesn’t pose a problem in reaching full equivalency because it is possible to reach semantic equivalency. In most of the analyzed parts of translation it was possible to reach depicting equivalency. Sometimes in order to reach equivalency one had to make shifts in order to make the created depictions as approximate as possible.

W swojej pracy wykorzystałam do badań nad tekstem powieści Zacharego Karabashlieva, metodologię kognitywnej teorii przekładu opierającą się w dużej mierze na założeniach Rolanda Langackera. Głównym celem tej pracy jest poddanie analizie poszczególnych fragmentów tekstu oryginału i przekładu, tak aby móc uzyskać ekwiwalencję konceptualizacji. Jak wykazałam, na sposób obrazowania w tekście mają wpływ zarówno wykorzystane czasy gramatyczne, aspekt czasownika, kategoria określoności i nieokreśloności, szyk zdania, specyficzne wykorzystanie wyrażeń przyimkowych, jak też szczegółowość i schematyczność opisów oraz słownictwo. Poddałam analizie poszczególne wymiary obrazowania w tekście – perspektywę wraz z punktem widzenia, wyrazistość, układ figura-tło, ikoniczność tekstu stopień upodmiotowienia, ukierunkowanie, oraz funkcjonalność metafory i metonimii w układzie figura-tło. Na sposób obrazowania, konstrukcji poszczególnych scen ma wpływ wiele czynników, mianowicie nie tylko użyte środki językowe, ale również sposób i celowość ich wykorzystania. W swoich badaniach postanowiłam podjąć próbę analizy tożsamości głównego bohatera, która miała na celu wyeksponowanie tego, co wpłynęło na taki sposób konstruowania tekstu. Analiza kognitywna pozwoliła mi na stwierdzić, że brak problemów w odbiorze tego tekstu wynika głównie z ekwiwalencji doświadczenia. Współczesny czytelnik ma ogromną wiedzę o innych kulturach, która poprzez stały napływ wciąż nowych informacji ciągle się poszerza. Jak wykazałam, kreując powieściową rzeczywistość pisarz niejednokrotnie używał schematów czy też elementów kultury, korzystając z bazy wspólnych „kulturowych” doświadczeń. Analiza kognitywna wykazała, że różnica pomiędzy systemami czasowymi, jak również zakorzenienie tekstu w różnych kulturach nie stanowi przeszkody do uzyskania pełnej ekwiwalencji, ponieważ, możliwe jest uzyskanie ekwiwalencji semantycznej. W przekładzie w większości analizowanych przypadków udało się uzyskać ekwiwalencję obrazowania, niekiedy aby uzyskać ekwiwalencję należało dokonać przesunięć, tak aby powstałe obrazy były jak najbardziej zbliżone.