Praca magisterska Magdaleny Kierszki pt. „Relacje pomiędzy psychologią, teorią i estetyką muzyki w ujęciu Kurtha, Łobaczewskiej, Slobody i Bergera” przedstawia różne ujęcia problemów leżących na styku dziedzin: muzykologii i psychologii. Najwięcej miejsca poświęcono zagadnieniom związanym z odbiorem, przetwarzaniem (procesami poznawczymi) i reakcją na muzykę (sferą emocji). Cztery koncepcje wybrane do szczegółowego omówienia na pierwszy rzut oka różnią się od siebie pod wieloma względami. Dwie teorie – Kurtha i Łobaczewskiej – kształtowały się w pierwszych dekadach XX wieku, zatem odnaleźć w nich można obraz ówczesnej myśli teoretycznej – wprost lub w postaci polemik. Jest to obraz cenny, gdyż przedstawia początkowe fazy rozwoju zjawiska i zawiera wiele idei zalążkowych, których zróżnicowane formy dojrzałe można odnaleźć w późniejszych teoriach. Pozostałe dwie koncepcje – Slobody i Bergera – rozwijały się i były publikowane w ostatnich latach (od lat 80. XX wieku). Można także dokonać podziału na teorie, którym bliżej do dziedziny psychologii (Sloboda, Kurth) oraz te, które formalnie nie wykraczają poza obszar teorii muzyki (Łobaczewska, Berger). Podział ten jest zewnętrzny i opiera się raczej o warstwę językową niż merytoryczną. Ostatnia linia podziału przebiega pomiędzy teoriami autorskimi (Kurth, Berger) a teoriami syntezującymi dorobek wielu autorów swojej epoki (Łobaczewska, Sloboda – zaznaczyć należy, iż wkład tych autorów jest nie mniej twórczy, a przedstawiając ogólną koncepcję złożoną z cząstkowych teorii wzbogacają ją o swoje własne badania, przemyślenia, teorie). Zróżnicowanie tych teorii jest atutem, gdyż pozwala spojrzeć na relację muzykologia – psychologia z kilku perspektyw, a także prześledzić ewolucję psychologicznej refleksji o muzyce. W niniejszej pracy transformację dziedziny naukowej opisano z perspektywy teorii paradygmatu naukowego Thomasa Kuhna (1962). Teorię z „Musikpsychologie” Kurtha uznano za prekursorskie dla pierwszej rewolucji naukowej – przemianie z paradygmatu pozytywistycznego na kognitywistyczny, którego dojrzałe stadium jest prezentowane przez prace Slobody, z wyjątkiem najnowszych publikacji, w których można zaobserwować tendencje do szukania nowego paradygmatu. Autorka sugeruje, iż paradygmat poznawczy może zostać zastąpiony przez podejście humanistyczne (powołując się m.in. na teorie estetyczne Bergera).Praca składa się z pięciu rozdziałów. W pierwszym pokrótce przedstawiono historię rozwoju psychologii muzyki od czasów antycznych. Treści tam zawarte są tłem i uzupełnieniem dalszych rozdziałów poświeconych czterem wybranym koncepcjom. Kolejny rozdział zawiera opis energetycznej teorii muzyki Ernsta Kurtha, ze szczególnym uwzględnieniem jego ostatniego dzieła „Musikpsychologie”. Trzeci rozdział poświecony został poszukiwaniu psychologii w kompendium estetyki muzycznej Stefanii Łobaczewskiej. Następna część dotyczy koncepcji młodszej o pół wieku – poznawczej psychologii muzyki. Opisując dokonania w tym nurcie, bazowano na pracach Johna Slobody. Przedstawienie wszystkich problemów, jakimi w ostatnich dekadach zajmowała się poznawcza psychologia muzyki byłoby trudne do zmieszczenia w jednym rozdziale, dlatego wybrano do omówienia tylko niektóre zagadnienia – skupiono się głównie na wątkach podejmowanych w badaniach lub opracowywanych przez Slobodę, w nielicznych przypadkach uzupełniając obraz o rozważania innych psychologów muzyki i teoretyków. W ostatnim rozdziale, którego materiałem podstawowym jest Teoria sztuki Bergera, tematem rozważań jest przede wszystkim funkcja sztuki oraz jej wartość dla odbiorcy. W zakończeniu staram się podsumować dynamiczne przemiany psychologii muzyki i wspólne wątki czterech omówionych wcześniej teorii, kończąc kilkoma refleksjami nad potencjałem humanistycznej psychologii muzyki. Pracę zamyka spis literatury cytowanej w układzie tematycznym.
Master thesis of Magdalena Kierszka titled “The relations between psychology, music theory and aesthetics in works of Kurth, Łobaczewska, Sloboda and Berger” presents different depictions of issues lying on the boarder of disciplines: musicology and psychology. Most space is devoted to issues related to receiving, processing (cognitive processes) and the reaction to the music (the realm of emotions). The four concepts selected for detailed discussion at the first glance differ in many respects. Two theories – Kurth’s and Łobaczewska’s - developed in the first decades of the 20th century, so you can find in them the image of contemporary theoretical thoughts - directly or in the form of polemics. It is a precious picture, because it presents the initial development of phenomena. The other two concepts – Sloboda’s and Berger’s - have been developed and published in recent years (since the 80s of the 20th century). You can also make a distinction between theories that are closer to psychology (Sloboda, Kurth) and those which formally do not go beyond the theory of music (Łobaczewska, Berger). This division is external and is based on linguistic rather than substantive layer. The last line of division runs between the original theories (Kurth, Berger) and the theories synthesizing achievements of many authors of their era (Łobaczewska, Sloboda - it should be noted that the contribution of these authors is no less creative, they present the general concept of complex partial theories and enrich it with its own research, thoughts, theories). Differentiation of these theories is an asset, because it allows to see the relation “musicology – psychology” from several perspectives, as well as trace the evolution of psychological thought about music. This paper describes the transformation of scientific fields from the perspective of the scientific paradigm theory of Thomas Kuhn (1962). Kurth’s “Musikpsychologie “was considered as pioneering for the first scientific revolution - the transformation from the positivist to cognitive paradigm, whose mature stage is presented by the works of Sloboda, with the exception of the newest publications in which you can observe a tendency to seek a new paradigm. The author of the thesis suggests that cognitive paradigm can be replaced by a humanistic approach (citing, i.a., on the aesthetics of Berger).The master thesis consists of five chapters. The first briefly presents the history of the development of the psychology of music from ancient times. It is the background and complement to the chapters devoted to the four selected concepts. The next chapter describes the dynamic music theory of Ernst Kurth, with particular emphasis on his last work “Musikpsychologie”. The third chapter is devoted to the searching for psychology in Stefania Łobaczewska’s music aesthetics. The next part concerns the concept from second half of the century - the cognitive psychology of music. Describing the achievements in this field, author based on the work of John Sloboda. Presentation of all the problems, which in recent decades cognitive psychology of music dealt with, would be difficult to fit in a single chapter, so there are chosen to discuss only some issues - focused mainly on the threads took in the study or developed by Sloboda, in a few cases complementing the picture with the considerations of other psychologists and music theorists. In the last chapter, for which the base material is Berger's theory of art, the subject of discussion is primarily a function of art and its value to the recipient. In the end, I try to summarize the dynamic changes the psychology of music and present common thoughts of discussed earlier theories, ending with some reflections on the potential of humanistic psychology of music. The work ends with a bibliography in the thematic arrangement.
