Does sociology need a concept of human nature?

The aim of this paper is to describe the ongoing changes in the scientific understanding of human nature and its influence on sociological theory. I claim that those changes are important to sociology for two reasons. First, they can have a great impact on sociological theory and second they are themselves interesting subject of sociological inquiry. The 20th century has appeared to be a century of enormous development in brain and mind studies. New disciplines were established: neurobiology and cognitive science. The main subject of those disciplines is an individual – the way she thinks, feels and functions in the world. Recently acquired knowledge about human brain and mind has put common ways of thinking about a man in a different light. The newest research studies show that traditional split between mind and body may not be as substantial as we assume. Rather it may be only a concept, historically shaped construct that has been ingrained for centuries in the Western thought. As recent developments in science has erased the split between body and soul and now treats human being as a nondivisible entity, there is a great need in social science for scientific debate about human nature. The paper is composed of three parts. In the first part I describe the Western, dualistic tradition of thought about human nature. In the second part I present the concept of embodied mind as an alternative approach to human nature. In the third part I am going to show how the shift from dualism to a non-dualistic, holist concept of human nature is important to sociological theory.

Celem poniższej pracy jest ukazanie przemian w sposobie myślenia o człowieku, jakie dokonały się ostatnio w nauce oraz ich znaczenia dla teorii socjologicznej. Twierdzę tutaj, że zmiany jakie obecnie zachodzą w naukowym i kulturowym obrazie człowieka zasługują na uwagę socjologów. XX wiek okazał się być wiekiem ogromnego rozwoju wiedzy na temat ludzkiego umysłu oraz mózgu. Powstały nowe dziedziny nauki: neurobiologia oraz kognitywistyka, których głównym przedmiotem badań stał się człowiek: jego myślenie, odczuwanie i funkcjonowanie w świecie. Najnowsze odkrycia neurobiologii i kognitywistyki wskazują, że rozdział między ciałem a umysłem, między emocjami i rozumem, który głęboko tkwi w naszym myśleniu oraz w naszej kulturze, może nie być realny. Może on być jedynie konstruktem myślowym, wyobrażeniem, które powstało na przestrzeni wieków. Jeśli prawdą jest, że rozwój nauki o człowieku w XX wieku wymazał przepaść między ciałem a duchem i patrzy na człowieka jako całość - jak na żywy, czujący byt, którego myślenie możliwe jest dzięki ciału oraz zakorzenieniu w społeczeństwie - to zmiana ta wymaga reakcji ze strony społecznych nauk; wymaga rewizji istniejących przekonań i sposobów widzenia człowieka jakie dominują wśród socjologów. Praca składa się z trzech części. W części pierwszej opisuję tradycję dualistycznego sposobu myślenia o człowieku. W drugiej części przedstawiam alternatywne podejście do natury ludzkiej – koncepcję ucieleśnionego umysłu (embodied mind), rozwijaną na polu neurobiologii i kognitywistyki. Natomiast w trzecim rozdziale zwracam uwagę na to, w jaki sposób tradycja dualistycznego myślenia o człowieku jest odzwierciedlona w socjologii, a także w jaki sposób koncepcja ucieleśnionego umysłu może wzbogacić teorię socjologiczną i rozwiązać niektóre z istniejących problemów poprzez zniesienie opozycji biologii i kultury oraz zmianę sposobu widzenia relacji jednostki i społeczeństwa.