"Praca licencjacka pt. Wielkie kościoły pielgrzymkowe XI i XIIwieku opowiada o pięciu wielkich i inspirujących konstrukcjach sakralnych.Wzbudzających podziw wśród obserwujących je zarówno z zewnątrz,jak i tych którzy przekroczyli próg świątyni, na przestrzeni dziejów.Ogromne fasady budowli świadczą o potędze opactw i miast na terenie których je zbudowano. Wysokie wieże dekorujące mury kościołów, widoczne z wielu kilometrów, tak aby zmierzający do nich pątnicymogli zawczasu dostrzec cel swojej podróży. Dekoracje rzeźbiarskie, mimoiż dalece odbiegają od wzorców antycznych to przez wieki stanowiły inspirację dla późniejszych mistrzów kamieniarki. Każda ze świątyń, mimo iż wykonana niemal w identyczny sposób, wyróżnia się na tle innych pokazując, swoistą autonomiczność stylu, a także utrwala w przekonaniu że prawdziwa sztuka nie poddaje się tak łatwo jednolitym założeniom i mimo wszystko szuka różnorodności. W jaki sposób w tak krótkim odstępie czasu w różnych miejscach obecnej Francji oraz w Hiszpanii powstały niemal takie same budowle? W obecnej dobie globalizacji i dążenia do identyczności wszelkich produktów nie ma w tym nic dziwnego, ale w początkach XI wieku takie rozwiązania musiały być rozpatrywane jako dość niezwykłe zjawisko. Architekci projektując wielkie kościoły pielgrzymkowe starali się sprawić, aby były jak najbardziej funkcjonalne dla pątników. Budowano więc szerokie nawy i przestronne transepty, do których dobudowywano jedną lub dwie nawy boczne, tak aby usprawnić cyrkulację ruchu pielgrzymów wewnątrz świątyni. W tym celu zastosowano innowacyjne rozwiązanie budując bejście wokół prezbiterium, dzięki czemu wielu z odwiedzających kościół nie musiało przeszkadzać innym wiernym w modlitwie. Liturgię usprawniały liczne kaplice, pozwalające na odprawianie nawet 10 mszy świętych równocześnie. Dla tych którzy nie zmieścili się w nawach znajdujących się na poziomie parteru wybudowano empory stanowiące swoisty "balkon" wokół świątyni, z którego można obserwować wszystko to co dzieje się ok. 15 metrów poniżej linii okien. Ponad to świątynie spełniały funkcje edukacyjną dzięki rozlicznym dekoracjom rzeźbiarskim rozmieszczonym na kapitelach kolumn w tympanonach i archiwoltach. Było to o tyle ważne, że w średniowieczu większość ludzi była niepiśmienna i o wiele łatwiej było do niej dotrzeć stosując przekaz obrazowy. Jego program nawoływał domodlitwy oraz unikania grzechu, co miało przyczynić się do Zbawienia. W zasadzie przedstawiane na nich postaci można podzielić, tylko i wyłącznie na te dobre i złe. Artyści nie starali się przedstawiać sytuacji niejednoznacznych i zawsze poszukiwali kontrastów. Dzięki takim zabiegom ludność nie musiała za bardzo zastanawiać się nad wyborem swojej drogi życiowej i podążała pokornie w stronęwskazaną przez Chrystusa, tak jak to ma miejsce w tympanonie Sądu Ostatecznego w Conques czy w Portico de la Gloria w Santiago. Wszystkie te cechy sprawiają, iż wielkie kościoły pielgrzymkowesą bardzo interesującym tematem świadczącym o wielkości czasów średniowiecza tak pomijanym i traktowanym jako wieki ciemne. W rzeczywistości po bliższym zbadaniu okazują się one fascynującym okresem, pełnym barw, innowacyjnych rozwiązań architektonicznych i ekspresyjnych choć nieco tajemniczych reliefów.
Presented thesis, entitled „ Great pilgrimage churches of 11th and 12th century”, tells the story of five, religious and inspiring sacred structures. All of them were created in similar moment in the past and all of them are deeply connected with some unique and reach history. Through the ages, they were filling with admiration and respect everyone who ever has a chance to observe them, either from the outside or from the inside. Those great designs were playing a leading role in attesting the power and importance of abbeys as well as in presenting the real approach to God and to religion during those times. Each of the temples, even though made almost into an identical manner, stands out from the others by showing a peculiar style of autonomy, and reinforces the belief, that the true art does not give up so easily to the single assumptions, and it is still looking for every kind of diversity. Presented thesis is mainly focused on five temples which are seen as the most important from all middle-aged, sacred structures. These are: Cathedral of Santiago de Compostela, Sainte Foy Abbey Church in Conques, Saint Martial's Abbey in Limoges, the Abbey of Saint Martin in Tours and the Basilica of Saint Sernin in Toulouse. Substantive part of the present study, as a whole, focuses on showing the nature of each of the five large buildings through an extensive study of both: history and architectural structures. Deep Analysis of separate structures, gives the possibility to take a closer look at the individual stages of construction work and working people, who dedicate their lives and hearts to art. The great pilgrimage churches, their turbulent history and their magnificent final form, became an excellent confirmation of greatness of the Middle Ages - so overlooked and treated as the dark ages. In fact, upon closer examination it turn out to be a fascinating period, full of colors, innovative architectural solutions and expressive but somewhat mysterious relief.
