Legislative conditionings of supervision over infectious diseases and awareness of legal consequences among physicians. The issue of the duty to notify the Sanitary Inspection

W Polsce maleje liczba rejestrowanych przypadków chorób zakaźnych. Celem pracy jest wykazanie, że wynika to z nieświadomości lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej na temat zgłaszalności chorób do Inspekcji Sanitarnej oraz nieznajomości uwarunkowań prawnych, które nakładają taki obowiązek. Głównym celem przeprowadzonego badania była ocena świadomości wśród lekarzy powiatu radomskiego na temat obowiązku zgłaszania chorób zakaźnych do Inspekcji Sanitarnej. Cele szczegółowe dotyczyły ustalenia czy lekarze identyfikują się z problemem zgłaszalności chorób, czy respektują ustawowy obowiązek, a także jakie mają bariery w dokonywaniu zgłoszeń oraz co byłoby dla nich motywacją w wypełnianiu tego obowiązku.W badaniu przyjęto hipotezę, że niski poziom wiedzy na temat chorób zakaźnych oraz postawa zaniechania widoczna w tym kontekście wśród lekarzy jest wynikiem uwarunkowań prawnych, organizacyjnych oraz negatywnych wzorców kulturowych w środowisku lekarskim. Wszystkie te czynniki prowadzą w efekcie do sytuacji nagannej z punktu widzenia perspektyw zdrowotności publicznej, rzetelności badań prowadzonych w tej dziedzinie i założeń dotyczących skutecznych metod profilaktyki. Niniejsza praca zawiera zarówno część przeglądową jak i badawczą. Część przeglądowa zawiera zestawienie aktualnie obowiązującego prawa w sferze nadzoru nad chorobami zakaźnymi zarówno na poziomie europejskim jak i polskim, a także zawiera opis najważniejszych pojęć dotyczących nadzoru nad chorobami zakaźnymi. Dokonano tego na podstawie przeglądu literatury epidemiologicznej, publikacji naukowych, a także danych pochodzących z ustaw, decyzji, dyrektyw oraz rozporządzeń. Część badawcza została opracowana na podstawie wyników badań uzyskanych na podstawie autorskiego kwestionariusza ankiety, który został rozdany w grupie 117 lekarzy pracujących na terenie powiatu radomskiego. W tej części odniesiono się również do innych badań naukowych przeprowadzanych na przełomie minionych 6 lat, które dotyczyły zgłaszalności chorób zakaźnych, oceny świadomości lekarzy dotyczącej zgłaszania chorób do Inspekcji Sanitarnej oraz barier ograniczających pełną zgłaszalność chorób zakaźnych do Inspekcji Sanitarnej w ocenie lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej.Podczas przeprowadzania badań ankietowych pojawiły się wątpliwości co do możliwości weryfikacji przyjętych w pracy założeń. Wynikały one z niechęci lekarzy do wzięcia udziału w badaniu, co znalazło potwierdzenie w niskiej zwrotności kwestionariusza ankiety - aż 66% lekarzy z wybranej grupy liczącej 117 osób nie wypełniło tej ankiety. Stąd zakres przeprowadzonego badania odbiegła od przyjętego w założeniach do pracy, z drugiej strony jednak sam fakt zignorowania wniosku o uczestnictwo w badaniu może świadczyć o słuszności niektórych z przyjętych założeń merytorycznych - szczególnie w stosunku do niskiej świadomości istotności problemu w środowisku lekarskim.W świetle powyższego w pracy zweryfikowano zasadniczo pozytywnie zakładaną hipotezę na temat niskiej wiedzy wśród lekarzy w zakresie problemu zgłaszalności przypadków chorób zakaźnych oraz nieznajomości przepisów prawa nakładających na lekarzy ten obowiązek, choć wniosek ten należy przyjąć z uwzględnieniem skromnego zakresu badania w sensie ilościowym. Można jednak na tej podstawie stwierdzić, że istnienie znaczącego odsetka przypadków nie zgłoszonych do Inspekcji Sanitarnej jest wysoce prawdopodobne. Świadczy o tym uzyskany wynik - tylko niewielka grupa lekarzy zdeklarowała, że zgłasza zarówno podejrzenie, jak i rozpoznanie choroby zakaźnej. Wielu lekarzy w tej kwestii oczekuje systemu dodatkowych wynagrodzeń w związku z wypełnianiem ustawowego obowiązku, brak działania usprawiedliwia brakiem takich finansowych gratyfikacji.Wnioski wynikające z niniejszej pracy potwierdzają potrzebę opracowania i wdrożenia skutecznego systemu zgłaszania chorób zakaźnych, ponieważ dynamiczny stan w zakresie sytuacji epidemiologicznej na świecie w konfrontacji z niską zgłaszalnością chorób

The decrease of the infectious diseases in Poland can be observed clearly. The aim of the thesis focuses on the reasoning for such situation: the physicians’ unawareness of the registration importance connected to the lack of the adequate legal aspect knowledge among the doctors. The main objective of the study regards the assessment of such knowledge and awareness in the group of the physicians in Radom region, concerning the legal obligation on infectious diseases reporting to the Sanitary Inspection. The specific aims include the questions on the doctor’s motivation, barriers and obstacles or possible improvements in the sphere of infectious diseases reporting. The study has been based on the hypothesis that the low level of knowledge concerning infectious diseases as well as the abandonment attitude among doctors may result from the legal, organizational and cultural environment, like the negative behavior patterns shown by medical community. All these factors lead ultimately to a reprehensible situation taking into account the public health perspective, specifically the reliability of research in this area, and the proper planning regarding the effective prevention methods.The questions concerning the possible verification of the research effects have been raised due to the generally expressed reluctance concerning low participation in the study. The negative attitude towards the response to the questionnaires resulted in low maneuverability of the survey – 66% of doctors from the total number of 117 people did not answered to the survey. Thus, the scope of the study deviated from the previously made assumptions. On the other hand, the mere fact of ignoring the request may indicate the validity of some of the assumptions made on merit – specifically in relation to the low awareness level of the problem significance among the medical community.The main problem questioned in the research - the influence of the low level of knowledge among doctors and ignorance of the law on the decreasing number of the infectious diseases reporting – has been positively proved. The legal obligation are actually ignored even by the doctors knowing well the law in force, however the modest scope of study in a quantitative sense should be underlined. Despite this, the conclusion that the significant number of cases not reported on the legal grounds exists may be justified. Also the fact that only a small group of doctors declared reporting both the suspected and diagnosed cases may prove the problem importance. Many doctors expressed the expectation concerning the additional remuneration for the legal duties fulfillment. They tended to justify the abandonment of action due to the lack of financial gratification.The main conclusion resulting from the undertaken study focuses on the effective system development and implementation in case of communicable diseases. The dynamic state of the epidemiological situation in the world and possible changes influencing relatively stable situation in Poland may constitute a serious problem for public health sphere facing the described hereby issue.