Gmina uzdrowiskowa jest jedną z gmin uregulowanych odrębnie, obok ustawy o samorządzie gminnym. Pomimo że co do zasady większość przepisów tego aktu się do niej odnosi, różnice są na tyle znaczące, że wymagały opisania jej w zupełnie innej ustawie – o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych. Tytuł tego aktu prawnego jest nieco mylący – nie jest tak, że lecznictwo uzdrowiskowe, uzdrowiska i obszary ochrony uzdrowiskowej istnieją obok, niezależnie od gminy uzdrowiskowej. Są w niej umiejscowione i nierozłącznie z nią związane. Celem niniejszej pracy jest omówienie podstawowych zagadnień dotyczących gminy uzdrowiskowej. Jest to materia, która nie stała się jeszcze przedmiotem naukowych zainteresowań. Praca oczywiście nie zakłada kompleksowego opisania kwestii dotyczącej gminy uzdrowiskowej, wybrano jedynie poszczególne zagadnienia. W pierwszym rozdziale pracy opiszę historię prawodawstwa dotyczącego uzdrowisk w Polsce oraz warunków ich funkcjonowania w kontekście uregulowań odnoszących się do samorządu terytorialnego. Omówienie zacznę od ustawy z 1922 roku o uzdrowiskach i poprzez ustawę z 1966 r. o uzdrowiskach i lecznictwie uzdrowiskowym, dotrę do dziś obowiązującej ustawy z 2005 r. Będę zastanawiać się głównie nad związkami uzdrowisk z ówcześnie istniejącym samorządem terytorialnym. Mając na uwadze to, że gmina, by stać się gminą uzdrowiskową, najpierw musi przede wszystkim być gminą w sensie administracyjnoprawnym, między innymi na gruncie przepisów o samorządzie terytorialnym, rozdział drugi pracy poświęcę zagadnieniom podstawowym dotyczącym właśnie gminy jako takiej. Zostaną w nim opisane zasady samorządu terytorialnego, zadania oraz organy gminy, a także podziały i jednostki pomocnicze występujące na poziomie gminy. Rozdział ten będzie stanowić punkt odniesienia dla następujących po nim części pracy. W rozdziale trzecim pracy zostaną zawarte rozważania dotyczące ogólnych zagadnień związanych z gminą uzdrowiskową. Przede wszystkim zdefiniuję kluczowe dla problematyki uzdrowisk pojęcia. Ponadto określę cel tworzenia oraz zadania gminy uzdrowiskowej, a uregulowania jej dotyczące odniosę do opisanych w rozdziale drugim zasad ogólnych dotyczących samorządu terytorialnego. Nie zabraknie także kwestii związanych z granicami administracyjnymi gmin uzdrowiskowych i zasadami ich finansowania. Gmina w aktualnie obowiązującym stanie prawnym, nie może stać się gminą uzdrowiskową ex lege. Nadanie obszarowi statusu uzdrowiska lub obszaru ochrony uzdrowiskowej wymaga przeprowadzenia skomplikowanej procedury. Uczestniczą w niej różne podmioty, odbywa się ona na podstawie różnych przepisów. W rozdziale czwartym pracy opiszę po kolei kroki podejmowane w procedurze ubiegania się przez gminę o nadanie obszarowi statusu uzdrowiska lub obszaru ochrony uzdrowiskowej. Przedmiotem mojego zainteresowania będą także możliwe przyczyny utraty takiego statusu i postępowanie z tym związane. Rozdział piąty dotyczyć będzie lecznictwa uzdrowiskowego umiejscowionego w gminie uzdrowiskowej, w tym zakładów lecznictwa uzdrowiskowego oraz urządzeń. Sporo miejsca zostanie poświęcone zagadnieniu, kto uprawniony jest do korzystania z lecznictwa uzdrowiskowego i jakie są zasady jego finansowania. Ponadto opiszę zadania i uprawnienia naczelnego lekarza uzdrowiska, jako podmiotu wyjątkowego, charakterystycznego wyłącznie dla uzdrowisk, a także kwestie związane z nadzorem nad lecznictwem uzdrowiskowym i kontrolą lecznictwa uzdrowiskowego wykonywaną przez ministra właściwego do spraw zdrowia i wojewodę. Ostatni – szósty – rozdział pracy poświęcony jest odrębnościom cechującym gminę uzdrowiskową i wyróżniającym ją na tle innych gmin. Zaliczone zostały do nich: nazwa gminy uzdrowiskowej, jej granice administracyjne, miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, strefy ochrony uzdrowiskowej, obligatoryjność ustanawiania jednostek pomocniczych i komisji uzdrowiskowej oraz statut gminy uzdrowiskowej.
Health resort commune law is regulated with additional terms compared to other communes described in Act on Commune Self-Government. Although many of legal regulations included in the latter affect health resort communes the differences are so significant that it was necessary to issue another legal act regarding those communes: Act on Health Resort Treatment, Health Resorts, Health Resort Preservation Areas and Health Resort Communes. The title of the act is quite misleading – it is not that health resort treatment, health resorts or health resort preservation areas exist independent of communes in general. They are always inseparably bound to specific commune as a part of administrative division. The purpose of the thesis is to discuss basic issues related to health resort communes. Previous research materials have not yet covered this range of matter.First chapter of this paper describes the history of legal regulations related to health resorts in Poland and the conditions these health resorts used to work in, taking into consideration legal regulations regarding self-government. Starting with Act on Health Resorts (1922), through Act on Health Resorts and Health Resort Treatment (1966) stopping at currently effective Act that had passed the Senate in year 2005. What is discussed mostly are dependencies arising between health resorts and self-government in the form that existed then. Taking into consideration that a commune – to be treated as a health resort commune – must most of all be a commune in the sense of administrative division, the second chapter of this work is committed to describe common regulations regarding self-governing communes in general. Those include commune authorities and agencies along the tasks that are usually assigned to these communes. Third chapter contains general information about issues regarding health resort commune as a whole. Most of all the key legal and paralegal related terms are defined and described. Moreover the general purpose and tasks of health resort communes are presented, especially in relation to self-governing communes in general. There is also a word about commune territorial boundaries and the rules of funding and budgeting. According to the effective law any commune is not considered health resort commune ex lege. Special and rather complicated legal actions, employing many distinct entities, are required in order for a commune to achieve such a status. The fourth chapter clearly describes the procedure a commune must undergo to become a health resort commune. Also the possible reasons of revoking of the status are described. Next part of the work studies thoroughly various aspects of health resort treatment including procedures, institutions and facilities. Some part of the chapter is discussing financing principles and rules that describe who is eligible to derive from health resort possessions. The role and tasks of an exceptional entity related only to health resort communes: the head physician of health resort are described along with the regulations of supervision conducted by the Ministry of Health and province governor. The last, sixth chapter is dedicated to matters that distinguish health resort communes from communes in general. These include: the name of the health resort commune, territorial boundaries, local spatial development plan, environment preservation areas, laws regarding auxiliary entities, health resort committees and health resort statutes.
