Partnerstwo Wschodnie (PW) powstało na szczycie w Pradze w maju 2009 r. Celem inicjatywy miało być doprowadzenie do politycznej, gospodarczej i społecznej przemiany w krajach uczestniczących w programie: Armenii, Azerbejdżanie, Białorusi, Gruzji, Mołdawii, Ukrainy. PW oferuje wiele platform współpracy, w ramach której przekazywana jest finansowa i instytucjonalna pomoc dla członków, dzięki czemu kraje te mają szansę zbliżyć się do Wspólnoty Europejskiej. Główną przyczyną podjęcia takiej inicjatywy była silna potrzeba ustanowienia stabilnego i bezpiecznego sąsiedztwa Unii Europejskiej po jej rozszerzeniu w 2004 r., sąsiedztwa bez reżimów autorytarnych, konfliktów etnicznych, rządzonych w sposób demokratyczny i z wolnorynkową gospodarką kapitalistyczną. Co ważne, kraje objęte programem to byłe republiki radzieckie, dlatego należy mieć na uwadze interes rosyjski w rozpatrywaniu problemów tego obszaru. Europa Wschodnia i Kaukaz Południowy od wieków był traktowany jako sfera żywotnych interesów rosyjskich i taki status przywódcy Federacji Rosyjskiej przyznają tym terenom również dzisiaj. Obecność innego podmiotu stosunków międzynarodowych nie może być więc dobrze odbierana przez władze na Kremlu. Moskwa rości sobie prawo pozostawania jedynym gwarantem pokoju i stabilności w regionie i nie waha się przed niczym by bronić swej pozycji, co pokazała "wojna pięciodniowa" z Gruzją w sierpniu 2008 r. Ta wojna z resztą była bezpośrednią przyczyną ustanowienia Partnerstwa Wschodniego. Po 3 latach funkcjonowania inicjatywy należy postawić tezę, iż nie spełnił ona pokładanych w niej oczekiwań: sytuacja w żadnym z krajów członkowskich PW nie poprawiła się w sposób widoczny. Państwa te nadal borykają się z problemami natury społeczno - gospodarczej, z korupcją, konfliktami etnicznymi i separatyzmem. W Gruzji istnieje problem separatystycznych republik Abchazji i Osetii, a także Adżarii, w Mołdawii - Naddniestrza i Gagauzji, na Ukrainie - chęć przyłączenia do Rosji Autonomicznej Republiki Krym, zaś w Armenii i Azerbejdżanie - wieloletni konflikt o Górski Karabach. Moskwa zręcznie manipuluje tymi konfliktami, jak również polityką energetyczną oraz militarnym, finansowym i politycznym wsparciem dla swoich byłych republik, przez co odciąga je od zbliżenia z Unią Europejską.Bruksela nie posiada instrumentów realpolitik, dlatego prowadzi swoją politykę jedynie oddziałując poprzez soft power, co nie przynosi oczekiwanych efektów. Celem pracy "Partnerstwo Wschodnie między Unią Europejską a Rosją" jest ukazanie wielkiego potencjału praskiej inicjatywy oraz przeszkód, jakie stają na drodze do jej realizacji. Dobry koncept, niebagatelne pieniądze oraz zaufanie krajów - członków Partnerstwa Wschodniego mogą w niedługim czasie zostać zaprzepaszczone, jeśli UE nie zmieni priorytetów swojej polityki wschodniej, która do tej pory koncentruje się głównie na utrzymywaniu dobrych relacji z Moskwą, One nie powinny jednak przyćmiewać celu, jakim jest budowanie stabilnego, bezpiecznego i dobrze zarządzanego środowiska zewnętrznego Unii Europejskiej.
Eastern Partnership (EaP) was created at the Prague summit in May 2009. It was thought as an initiative that can bring political, social and economic transformation into states that participate in it: Armenia, Azerbaijan, Belarus, Georgia, Moldova and Ukraine. EaP offers number of programmes and platforms of political and financial support that these countries can use to change its’ systems and join the European community. What motivated European Union to set up Eastern Partnership was strong need to have stable and safe neighbourhood with no autocratic power, with democracy and liberal economic systems that EU can have good trade relations with. It was important after enlargements in 2004 and 2007, when Eastern Europe and South Caucasus with its problems became direct neighbours of European Union. What has to be pointed out is that these countries are all former republics of the USSR, which felt down in 1991, but has never disappeared from memory of Russian leaders. Eastern Europe and South Caucasus is treated as an area of sole influence of Russian Federation. Moscow claims to be the only guarantor of stability and development of these states and does not approve of the presence of any other international subject. Although Brussels always emphasizes that EaP was not supposed to be an alternative for alliances with Russia and was not created against Russian interests, for Kremlin, which perceives the world through the prism of zero – sum game, it was taken as a challenge. Today, after over three years of existence of Eastern Partnership, we can see that the initiative is not effective and Russia has nothing to fear. European Union works rather with its soft power and does not try to use realpolitik in relation to EaP’ countries. These states are quite problematic and both Russia and EU are making their efforts to interfere in these issues, but with different aims, different tools and results. Only to mention problems with separatism in Georgia (Abkhazia, South Ossetia, Adzharia), Moldova (Transnistria, Gagauzia), Ukraine (Crimea), unresolved conflict in Nagorno – Karabakh between Armenia and Azerbaijan, strained relations between Georgia and Russia, Armenia and Turkey as well as issues of energy policy in the region and authoritarianism that abuses human rights in some of these states – and this is only the beginning. Facing these matters is not easy, especially if EU wants to solve them, but Russia’s strategy is to keep them with no change. This is how Moscow has control over intern and foreign policy of the EaP countries. Any reforms can be a threat for the position of Russian Federation in relation to its former republics, and that is why Moscow will never support Eastern Partnership and its work for changes. The aim of the thesis “Eastern Partnership between European Union and Russian Federation” is to show great potential of this initiative but also to demonstrate weakness of the European Union’s eastern dimension of European Neighbourhood Policy. Good idea, a lot of money and the trust of EaP states can be missed if Brussels does not redefine eastern policy and strengthen its own position with reference to Russia. Russian Federation is the most important partner of EU in the East, but it should not be the reason for detracting the role of other eastern countries in the process of building safe, stable and well – managed international environment.
