Monitorowanie stanu czystości wód poprzez pomiary prędkości pęcherzyków gazowych

The paper presents results of monitoring and determination of contents of surface active substances (SAS) in samples of environmental waters. New method called SPMD (Simple Physicochemical Method of Detection) and elaborated a few years ago in the Institute of Catalysis and Surface Chemistry PAS was used. The method is based on measurements of velocity of the rising bubbles. The bubble velocity can be lowered even by over 50%, when surface active substances are present in water. Commercial detergent („Persil”) was used as “a model contaminant” for calibration purposes, that is, to express degrees of water contaminations in terms of the Persil “equivalent concentration”. Results of determinations for 72 different environmental samples are presented. Impact of wastes of the Jaslo Refinery on a state of Wisloka River was studied in largest extent. It was found that the Refinery wastes caused a significant increase in the degree of Wisloka river contamination. Average concentration of contaminants above the Refinery wastes outflow was 0.22±0.07mg/l, while below the outflow was 0.47±0.08mg/l - the concentration of SAS in the Refinery wastes was 7.6-10.6mg/l. In Wisloka River samples collected below the Ropa River inflow the SAS concentration was similar as in the samples above the Refinery outflow and it illustrates how the contaminants are being diluted in rivers. Monitoring of different water reservoirs in Malopolska Region showed that their contamination degrees varied from ca. 0.05 to 0.5mg/l, i.e. the degree of contamination of these waters was rather low.

W pracy przedstawiono wyniki monitorowania i oznaczenia zawartości substancji powierzchniowo aktywnych (SPA) w próbkach środowiskowych wód. Do oznaczeń zastosowano metodę SPMD (Simple Physicochemical Method of Detection), która została opracowana w Instytucie Katalizy i Fizykochemii Powierzchni PAN. Metoda ta polega na pomiarze zmian prędkości wypływających pęcherzyków gazowych. Obecność SPA w wodzie może zmniejszyć prędkość pęcherzyka gazowego o ponad 50%. Do kalibracji, jako modelowe zanieczyszczenie, użyto komercyjnego detergentu („Persil”). W sumie przebadano 72 różne próbki środowiskowe wód z Małopolski i Podkarpacia, najdokładniej monitorowano wpływ działalności Rafinerii w Jaśle na stan rzeki Wisłoka. Wykazano, że ścieki z Rafinerii zwiększają stopień zanieczyszczenia Wisłoki – średnie stężenie SPA w kilku próbkach wód Wisłoki pobieranych przed Rafinerią w różnych porach roku wynosiło 0,22±0,07mg/l, a dla próbek pobieranych za Rafinerią - 0,47±0,08mg/l. W próbkach pobranych z kanału ściekowego Rafinerii stężenie SPA zmieniało się od 7,6-10,6 mg/l. W próbkach wody z Wisłoki pobranych poniżej dopływu rzeki Ropy stan wód Wisłoki był porównywalny jak przed Rafinerią, co ilustruje jak zanieczyszczenia są rozcieńczane. Wyniki pomiarów rzek z Małopolski wskazały, że ich stopień zanieczyszczenia zmienia się w zakresie od ok. 0,05 do ok.0,5 mg/1, czyli stopień zanieczyszczenia tych wód jest raczej niski.