Doppelgänger motif in the selected works of Stanislaw Przybyszewski

Niniejsza praca zatytułowana: Motyw sobowtóra w wybranych utworach Stanisława Przybyszewskiego, stanowi przykład studium jednego z najbardziej uniwersalnych mitów literackich. Jej zadaniem jest zaakcentowanie różnorodności figur sobowtórowych. Z tego powodu w osobne rozdziały zamknęłam sobowtóra klasycznego, „androgynicznego”, portretowego, mentalnego i zwielokrotnionego. Praca obejmuje cztery powieści Przybyszewskiego (Krzyk, De profundis, Homo sapiens, Mocnego człowieka) oraz jeden poemat (Androgyne). Pojawienie się w literaturze przełomu XIX i XX wieku figur homo duplex pozwoliło zbadać kondycje człowieka schyłku wieku, który objawił się jako podmiot przepływu wrażeń, niestabilne jądro osobowości, wiązka ról. Przybyszewski wybrał figurę sobowtóra jako narzędzie do wiwisekcji psychiki, gdyż pomnażała ona własności umysłu, stając się świadectwem postępującego procesu dezintegracji oraz łącznikiem pomiędzy przestrzenią ziemską a transcendentną. Usamodzielnianiu się fantomu w przedstawionych przeze mnie utworach towarzyszyła atmosfera lęku i niepewności, będąca również symbolem nastroju epoki, w którym pogrążył się świat na przełomie XIX i XX wieku. Powoływane do istnienia twory były silnie powiązane z oryginałem, często podległe tylko ślepemu prawu popędu i instynktu (Homo sapiens), by mogły dać wyraz swej powielonej jednostkowości, niemniej jednak na swój sposób zindywidualizowanej i upodmiotowionej.

This paper (Doppelgänger motif in the selected works of Stanislaw Przybyszewski) discusses the issues associated with the double motive, escaping with only the myth of universal humanity. The functioning of this motif has been traced in the selected works of Stanislaw Przybyszewski. The object of study was centered in several categories of double, namely: double classic portrait, androgynous, mental, and multiplied. The appearance in the literature of the late nineteenth and early twentieth century figure of homo duplex helped diagnose the condition of the turn of the century man who revealed himself as the subject of the flow of impressions, unstable nucleus of personality, as a bunch of roles. Przybyszewski chose a figure double as a tool for the vivisection of the psyche, because it added to their qualities of mind, becoming a witness to the ongoing process of disintegration, but the link between the earthly and the transcendent space.Independent life in the presented phantom of my songs accompanied by the atmosphere of fear and uncertainty, which is also a symbol mood of the era in which plunged the world in the late nineteenth and early twentieth century. Appointed to the existence of creatures were strongly associated with the original, often subordinate only to the blind law of desire and instinct (Homo sapiens), to enable them to express their individuality modeled, but in a way tailored.Additionally, the figure of homo duplex focused many signs of change of modernist identity associated with the disintegration of the body and the delirium of the mind. Indeed, each of the characters who experienced intercourse with his own doppelganger, was additionally charged stigma creator.