The way of expression erotism as one of the determinants of cultural and linguistic exceptionality of Kabaret Starszych Panów texts.

Kabaret Starszych Panów is one of the biggest phenomenon of Polish culture in 20th century. Its authors - Jeremi Przybora and Jerzy Wasowski created a hybrid form of artistic expression. It was based on broadcast television programs, located somewhere between theater cabaret performances and skits. They were mostly filled with songs written by Jeremi Przybora. I have tried to prove their cultural and linguistic uniqueness by taking into account the expression of sexual content of their lyrics. This perspective allows to show the uniqueness of the Cabaret at two levels: cultural and linguistic. In terms of (1) cultural uniqueness of Kabaret Starszych Panów is manifested in the way they regard a single human being. The activity of this formation falls for the duration of the Polish People’s Republic, which was based on communist ideology. The former system emphasized the importance of society, public and collective goods, questioning the importance of man as an individual in the same time. A number of top-down measures was aimed at subordinating the social-value system to this ideology. Meanwhile, Kabaret Starszych Panów was highly humanistic in its message - subject of the texts remains familiar to people, appreciating their individuality. The world created by Kabaret Starszych Panów was based on various shades of an individual's existence. A motive, which was used very often to express goodwill towards human nature was the theme of erotic, interpreted in many ways and appearing in different contexts. In terms of (2) language, very important is fundamental distinction noticeable in the erotic literary discourse - describing sexuality from the perspective of the romantic or naturalistic. The first one is associated with the perception of eroticism as a spiritual element, a sphere of feeling, which is a form of transcendence. Sexuality is an element of the sublime and is almost impossible to describe. Therefore, means of expression are based primarily on the metaphors and euphemisms -sexuality is in the shadow of the main value - feelings. The naturalistic discourse sees sexuality as a bodily category, and is reducing human sexuality to the level of the heritage of his animal nature, which overpowers him and from which man cannot escape. This basic binary opposition is also visible in everyday language, which is often somewhere in between two extreme looks. The result of this division is the poverty of vocabulary, both literary and colloquial language, relating to sexual rights. Kabaret Starszych Panów defies this categorical division by using and uniting the various elements from different traditions and skillful game of the convention. It is not only a source of humor, but also an essential means to overcome the limitations of language in describing human sexuality

Kabaret Starszych Panów jest jednym z najbardziej charakterystycznych zjawisk polskiej kultury XX wieku. Jego autorzy – Jeremi Przybora oraz Jerzy Wasowski, stworzyli hybrydyczną formę artystycznej ekspresji. Była ona oparta na emitowanych w telewizji programach, sytuujących się na pograniczu teatralnych spektakli i skeczy kabaretowych. Wypełnione były one przede wszystkim piosenkami, do których teksty pisał Jeremi Przybora. Ich kulturowej i językowej wyjątkowości starałam się dowieść, biorąc pod uwagę sposób wyrażania treści erotycznych. Przyjęta przeze mnie perspektywa pozwala na klarowne ukazanie unikalności tekstów Kabaretu na dwóch płaszczyznach: kulturowej i językowej. Pod względem (1) kulturowym, wyjątkowość Kabaretu Starszych Panów przejawia się w sposobie postrzegania człowieka. Działalność formacji przypada na okres trwania Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej, opartej na ideologii komunistycznej. Ówczesny system podkreślał znaczenie ogółu i dobra kolektywnego, kwestionując znaczenie człowieka jako jednostki. Szereg odgórnych działań miał na celu podporządkowanie społecznego systemu wartości założeniom tej ideologii. Tymczasem Kabaret Starszych Panów w swoim przekazie był wysoce humanistyczny – tematyka tekstów pozostawała bliska człowiekowi, doceniając jego indywidualizm. Centrum świata kreowanego przez twórców Kabaretu stanowiła jednostka i rozmaite odcienie jej egzystencji, spotykające się z niezmienną życzliwością i zrozumieniem. Bardzo często wykorzystywanym motywem, pozwalającym wyrazić przychylność wobec ludzkiej natury była tematyka erotyczna, ujmowana w różnoraki sposób i ukazywana w rozmaitych kontekstach. Pod względem (2) językowym, istotne jest podstawowe rozróżnienie zauważalne w erotycznych dyskursach literackich - opisywanie seksualności z perspektywy romantycznej oraz naturalistycznej. Pierwsza z nich wiąże się z postrzeganiem erotyki jako elementu duchowego, związanego ze sferą uczuć, będącego formą transcendencji. Elementu wzniosłego do tego stopnia, że wręcz niemożliwego do opisania. Stosowane przez ten nurt językowe środki wyrazu są więc oparte przede wszystkim na metaforach, omówieniach czy eufemizmach, a sama seksualność znajduje się w cieniu nadrzędnej wartości, jaką jest uczucie. Z kolei dyskurs naturalistyczny postrzega erotyzm jako kategorię ze wszech miar cielesną, sprowadzając ludzką seksualność do rangi dziedzictwa jego zwierzęcej natury, która go obezwładnia i od której nie jest w stanie uciec. Ta podstawowa opozycja binarna dostrzegalna jest także w języku codziennym, w którym nierzadko ścierają się ze sobą dwa skrajne spojrzenia. Skutkiem tego podziału jest ubóstwo słownictwa, zarówno literackiego, jak i potocznego, odnoszącego się do sfery seksualnej człowieka. Lew-Starowicz wymienia tu dyskurs fachowy/medyczny, infantylny oraz wulgarny. Kabaret Starszych Panów wymyka się natomiast owemu kategorycznemu podziałowi poprzez czerpanie rozmaitych elementów z odmiennych tradycji i umiejętną grę z konwencją. Jest ona nie tylko źródłem żartu, ale także podstawowym środkiem do pokonywania językowych ograniczeń w opisywaniu ludzkiej seksualności.