Lucretius simulacrum in the perspective of the contemporary metaphor theory and its philosophical consequences

Terminu simulacrum używano w filozofii epikurejskiej głównie dla opisu fizycznego zjawiska obrazu atomów. Praca ta zwraca uwagę również na jego artystyczne i filozoficzne znaczenie. W tym celu wyodrębniono trzy elementy, które stanowią etymologiczne uzasadnienie pojęcia; są to aspekty – similes, simulo oraz simul. Na ich podstawie dokonano analizy obrazu simulacrum z uwzględnieniem współczesnych teorii metafory; wykorzystano kolejno teorie: metafory pojęciowej (conceptual metaphor), metafory czasownikowej (Bruno Snell), metafory żywej (Paul Ricoeur) oraz teorię integracji pojęciowej. Z uwagi na bardzo zbliżony w opisie i działaniu charakter obrazowania metafory pojęciowej z funkcją simulacrum Lukrecjusza, definicją wiążącą dla podstaw tej pracy stała się kognitywistyczna koncepcja metafory. W oparciu o to założenie podjęto próbę dalszej analizy terminu simulacrum; tym razem z wykorzystaniem środków twórczych (poetyckie stwarzanie świata) i ważnej cechy possible, która mu przysługuje. Dzięki temu możliwe było ustanowienie analogii z epikurejską koncepcją wielości światów, a także systemowe uzasadnienie struktury ratio jako środka poznania, nadrzędnego wobec „pozaświatowej” obcości (kategoria mirum). Ostatni rozdział pracy poświęcony związkom, które można dostrzec w budowie simulacrum DRN oraz obrazu płynnego teorii G. Didi-Hubermana, wskazuje na artystyczny charakter badanego terminu. Obraz płynny, w dużej mierze zagadnienie również psychologiczne, sytuuje simulacrum Lukrecjusza w kręgu tematyki dotyczącej historii sztuki i estetyki. Percepcja obrazu wiąże się z jego mentalnym przedstawieniem i dalszym, twórczym przetworzeniem, które zależy od psychicznego nastawienia jednostki. Stąd pomysł, by połączyć zmienną formę simulacrum ze stanem melancholii, której najprawdopodobniej doświadczał autor DRN. Proponuje się więc następujące uzasadnienie dla obrazu simulacrum Lukrecjusza: simulacrum jako element wizualny poznania z jednej strony usprawnia proces poznawczy, z drugiej jednak, poprzez swoje psychologiczno-mentalne uwarunkowanie, może wskazywać na obcość systemową wyobrażenia, które kreuje. Pierwszy argument – naturalny – ugruntowuje byt przedmiotu i ratio, drugi radykalnie się mu sprzeciwia, negując racjonalny ogląd świata. Jak pokazano, Lukrecjusz twórczo przeobraża obcość obrazu simulacrum i podporządkowuje go własnemu systemowi poznania (obrazowania). Bycie obrazu sprowadza do trwałej własności bytu i poetyckiego przedstawienia. Nie bez znaczenia dla tak formułowanych wniosków jest dorobek współczesnej filozofii oraz teoria metafory. Miały one niezaprzeczalny wpływ na treść i układ zagadnień całej pracy.

This thesis’ purpose is to present how the image simulacrum functions in DRN of a Roman poet – Lucretius. Describing three basic elements, which constitute the etymology of the word simulacrum, it has become possible to connect the idea of the image with the metaphor theories. The first one – the aspect similes – has served as a point relating the simulacrum to the theory of conceptual metaphor. The second element – the aspect simulo – makes references to the theories of two philosophers – Bruno Snell and Paul Ricoeur. The last aspect – the combination of two elements simulo and simul – enables a wider analysis of the notion with regard to a poetic technique aiming at creating the world (which functions in people’s minds). The main idea of this work is to prove how the contemporary thought and the way of poetic visualization are in fact close to their ancient sources. Though two thousand years have passed, the human perception and the crucial cognitive processes have been remaining unchanged. The image simulacrum serves as a cognitive tool, but at the same time its presence may be horrifying for the reader and take ratio, understood as the cognitive certainty, away. That is why, in my opinion, the author decides on a creative usage of image simulacrum, which carries unbelievable potential (possible). With its help he organizes the phenomena of reality (natura) giving it the proper sense and meaning. As a result it is possible for him to avoid such a depressing and gloomy feeling like melancholy.