Liberty and enslavement in Jacek Kaczmarski’s prose (Autoportret z Kanalią and Napój Ananków

Wolność i zniewolenie to dwie dialektycznie ze sobą splecione idee. Praca ta ma na celu prześledzenie ich występowania w "Autoportrecie z kanalią" i "Napoju Ananków", dwóch powieściach Jacka Kaczmarskiego. Za zaplecze metodologiczne służą koncepcje wolności liberalnej (za J.S. Millem) i konserwatywnej (za E. Burke’em). Odwołuję się również do sporu o semiotykę solidarności, który jest ciągle aktualny na polskiej scenie publicystycznej. Główni bohaterowie wymienionych powieści wikłają się w wiele życiowych perypetii, które doprowadzają ich do dramatycznego finału. W ich politycznej i społecznej aktywności odnaleźć można korelacje z analizowanymi ideami filozoficzno-społecznymi. Dzięki temu stanowią interesujący materiał doświadczalny, także dla samego „barda Solidarności”, który eksperymentując na – na poły rzeczywistym, na poły fikcyjnym – materiale literackim, dokonuje wiwisekcji analizowanych idei i ich konsekwencji w życiu jednostki i społeczeństwa. Wniosek, wypływający z tej twórczości, jest następujący: wolność i zniewolenie są nierozłącznie, na sposób dialektyczny, ze sobą splecione, a największą dramatyczność życie nabiera w momencie próby pogodzenia ze sobą dążeń liberalnych i konserwatywnych – na tej samej płaszczyźnie moralno-społecznej (praca nie zajmuje się kwestiami wolności gospodarczej).

Liberty and enslavement – those ideas are strictly connected. In Jacek Kaczmarski’s books: “Autoportret z kanalią” and „Napój Ananków”, we can clearly see presentation of that connection. It has also another side: the conservative and liberal point of view. I am citing J.S. Mill and E. Burke works. On that ground, the analyze of prose made by Kaczmarski bring us some interesting observations. Main characters have strange experiences that have correlations with the theoretical conceptions. In conclusion, the liberal and conservative philosophy could not be connect without dramatic consequences. Every kind of liberty is bounded with enslavement on the other side.