Typ zbędnego człowieka w literaturze rosyjskiej II połowy XIX wieku

The Superflous Man is a literary concept which appeared in the russian literature after Decambrist Revolt ended. It can be characterized as highly intelectual, sensitive and aspiring. Still, he was unable to act. This liberal gentry generation, who lived their youths in thirties and forties of XIX century, took their name from Iwan Turgenev's short story "The Diary of The Superflous Man" and this indeed seems to be accurate. The author analyzes three pieces in which that character appears: I. Turgenev's "Rudin", I. Goncharov's "Oblomov" and "Demons" by F. Dostoevsky. What do the characters in question have in common? What were their fates and could they be different? This paper is aimed at searching for the answers for the above questions.

Zbędny człowiek to bohater literacki, który pojawił się w literaturze rosyjskiej po upadku powstania dekabrystów. Charakteryzował się wielkimi możliwościami intelektualnymi, wrażliwością, miał ogromne aspiracje. A jednak nie był zdolny do czynu, ponosił porażkę. Nazwa tego pokolenia liberalnej szlachty, którego młodość przypada na lata trzydzieste-czterdzieste XIX w., wzięła się od tytułu opowiadania Iwana Turgieniewa - "Dziennik człowieka niepotrzebnego" i jest, jak się wydaje, dość trafna. Należy jednak zastanowić się, co sprawiło, że ludzie, którzy mieli możliwości, by być przewodnikami dla społeczeństwa, inicjować pewne przemiany, nie byli stanie - jak ujął to A. Walicki - zaokrąglić swojego istnienia. Autor pracy analizuje trzy utwory, w których pojawia sie postać zbędnego człowieka: "Rudina" I. Turgieniewa, "Obłomowa" I. Gonczarowa oraz "Biesy" F. Dostojewskiego. W każdym z dzieł postać ta jest przedstawiona nieco inaczej - Rudin jest idealistą, który do końca próbuje czegoś dokonać. Obłomow to człowiek zbędny w pełnym tego słowa znaczeniu- leniwy, a przez to wycofany. W "Biesach" z kolei można zobaczyć jak potoczyły się losy ludzi lat czterdziestych. Dostojewski stwierdza, że ich życie nie było tak bezowocne, jak mogło się wydawać. W pracy poruszony zostaje ponadto wątek sporu pomiędzy zbędnym ludźmi, a raznozyńcami, którzy starali się przejąć rząd dusz, gdy tylko były ku temu korzystne warunki polityczne. Co łączy bohaterów omawianych utworów? Dlaczego ich los potoczył się tak, a nie inaczej? Na te właśnie pytania niniejsza praca stara się przynieść odpowiedzi.