Celem niniejszej pracy licencjackiej było prześledzenie procesów przetwarzania i wytwarzania pamięci w różnych jej wymiarach – kolektywnej, indywidualnej, komunikatywnej oraz kulturowej na przykładzie twórczości Pavle Pavličicia ze szczególnym uwzględnieniem wyraźnie wytyczonych granic jego działań literackich i fabuł mianowicie wewnątrz murów miejskich. Do przyjęcia takiego filtra interpretacyjnego skłoniły mnie przede wszystkim dwie rzeczy. Po pierwsze szeroki zakres zainteresowań literackich autora oraz jego wielka aktywność na scenie literackiej od bliska 50 lat, której efektem jest ponad pięćdziesiąt tytułów (powieści, felietony, opowiadania) oraz sześć scenariuszy filmowych uniemożliwia stworzenie logicznej rozprawy zamykającej się w obrębie pracy licencjackiej. Wydaje się, że próba monografii również mogłaby być dużym wyzwaniem dla badaczy. Po drugie silny związek autora ze swoim miastem rodzinnym – Vukovarem sprawia, że działalność literacka Pavličicia może mieć interesujące konsekwencje w obrębie swojej kultury narodowej. Vukovar – miasto, które zostało naznaczone przez działania wojenne: doszczętnie zniszczone, na stałe zapisało się na mapie kultury chorwackiej jako symbol. Pavličić wydaje się w związku z tym piewcą rodzinnego miasta a poprzez jego pisarstwo, które ostatnimi czasy skupiło się głównie na prozie autobiograficznej zamkniętej w locus navitatis niejako predestynowany do pełnienia ważnej roli – archiwisty i inwentaryzatora czasu miejsca, które bezpowrotnie minęły. Kluczowym pojęciem dla Pavličicia, a również dla niniejszej rozprawy jest miasto, które w prozie autora przedstawiane jest w rozmaity sposób. Próbując usystematyzować przedstawienia autora, stworzyłam typologię miast Pavličicia, dzieląc je na trzy typy. Pierwszy z nich to miasto ze wczesnego okresu działalności literackiej autora – Zagrzeb widziany głównie przez pryzmat filmu zrealizowanego przez Zorana Tadicia na podstawie opowiadania Pavličicia – Ritam Zločina z 1981 roku. Kolejna odsłona przestrzeni miejskiej to obraz Vukovaru jako miasta literackich powrotów do lat dzieciństwa. Interesujący w tym kontekście materiał literacki to książki Dunav, Šapudl i Kruh i mast. Kolejny, trzeci typ to Vukovar z obrazów wojenny i powojennych – Vukovar, do którego powroty nie są już możliwe. To spojrzenie na miasto scharakteryzowałam głównie na podstawie serialu telewizyjnego – Vukovar se vraća kući oraz na podstawie książki Vukovarske razglednice. Jednak tematyka miejska w przypadku Pavličicia wydaje się najciekawsza z perspektywy badań pamięci – prężnie rozwijającej się dziedziny kulturoznawczej, której najwybitniejsi przedstawiciele to Maurice Halbwachs oraz Jan i Aleida Assmanowie. Ich rozważania posłużyły mi jako podstawa teoretyczna do refleksji o przemianach, którym ulega pamięć indywidualna, przeistaczając się w zbiorową, co jest szczególnie istotnym tematem twórczości Pavličicia. Poza tym w kręgu mojego zainteresowania znalazły się rozważania, których postawą teoretyczną były artykuły Astrid Erll dotyczące funkcji literatury jako nośnika pamięci. Charakteryzując kolejno poszczególne funkcje- magazynującą, cyrkulacyjną oraz cues, starałam się wykazać jak istotne miejsce w twórczości autora Dunava pełnie druga spośród nich mianowicie cyrkulacyjna. Rozważania te pomogły wykazać, w jaki sposób kształtuje się i ustanawia pamięć w różnych swoich wymiarach. Poza tym w niniejszej pracy starałam się wykazać, jak interesujące mogą być jako nośniki pamięci media kultury popularnej – kino i telewizja, które bardzo często są marginalizowane. Poprzez poczynioną przeze mnie próbę opisania strategii pamięciowych Pavličicia starałam się również udowodnić, że temat związany z pamięcią a szczególnie zbadanie społecznych reperkusji konstytuowania pamięci przez Pavličicia wart jest dalszego zbadania.
”Writer and the city has the special status” wrote once the writer Mirko Kovač. In connection to Pavao Pavličić — the author whom this work focuses on, this sentence had more intensive meaning. Before he became one of the most significant author in Croatian literature, Pavličić made his literary debut in 1970`s as the member of ”fantastičari” group known as well as ”hrvatski borgesovci”. This literature generation focused mainly on fiction novels. But Pavličić as a writer times has been many times changing his literary interests — after ”fantastičari” period, nearly three times: he has been writing crime novels, was well known as a writer of autobiographical prose and in additional he became famous as a scenarist, mainly in cooperation with a director Zoran Tadić. Because of so many literary achievements the biggest problem for every researcher is to delimit the borders of the exploring interest. It is seen especially in the situation when the trial of monograph, including all periods and books of author (nearly 50), would be exceptionally hard if even not possible. The necessity is to find the interesting way of the interpretation what would be in this work memorial strategies of the author, connected with the most important figure of his writing — city. After the transition times, the most significant meaning in Pavličić`s opus magnum have his books emplazing author`s city-born — damaged during war Vukovar, which became a city-symbol. But the action of writer`s books takes place not in Vukovar only but in Zagreb and other ”unknown” cities, as for example Varoš, as well. In this work I made a typology of these places; I distinguished three: Zagreb as the city of rhythm of the crime, Vukovar as place of childhood and Vukovar as a city of impossible comebacks in consequence of domestic war. The literary material I have used were books of Pavličić mainly — Dunav, Kruh i mast, Šapudl, Vukovarske razglednice but movies based on his scenario as well — Ritam zločina and Vukovar se vraća kući series.But, the main part of my interest were the studies of memory. These studies concern the concept of ”cultural memory”, ”communicative memory”, both individual and collective dimension. Analysing the Maurice Halbwach`s, Jan and Aleida Assmanns` researchers of that topic, I have shown how the main character private experience became collective, and how it is presented in books of Pavao Pavličić.Analysing the cultural memory’s process, I contained consideration of others researches as Astrid Erll, Renate Lachmann and Brigit Neumann in my work to show the most important dimension of memory — it`s connections with literature. Above all else I peered over the functions of literature as a medium of memory. This study proved that literary achievements of author`s of Dunav has huge potency as a memory medium. My work simultaneously showed how interesting could movies analysing be from that point of view. Because of that, the connexions between Pavličić`s literature, movies and memory are still topic to be researched.
