Child in Literature and Film during Polish Language Classroom in Junior High School on the examples of ,,Antek” by Bolesław Prus, ,,Chłopiec w pasiastej piżamie” by Mark Herman, ,,Oskar i pani Róża” by Eric - Emmanuel Schmitt and ,,Chłopiec z latawc

Niniejsza praca jest wyrazem zainteresowania autorki psychologią dziecka, chęcią ukazania małych bohaterów zarówno w literaturze, jak i filmie. Na poglądy autorki wpływ wywarła książka Philippe’a Arièsa Historia dzieciństwa. Dziecko i rodzina w dawnych czasach. Podstawa programowa zawiera wiele utworów, w których odnajdujemy motyw dziecka. Warto zauważyć, że literatura dla gimnazjum ukazuje w większości dziecko skrzywdzone, postawione w trudnej, czasami tragicznej sytuacji, takie, które mimo braku doświadczenia musi zmierzyć się z problemami, często przekraczającymi jego możliwości.Należy przybliżyć uczniom problemy, o jakich na co dzień się nie mówi: wojna czy nieuleczalna choroba. Warto uzmysłowić im sytuacje, na temat których będą mogli się wypowiedzieć. Praca ma na celu ukazanie wartości moralnych zawartych w wybranych utworach, a także udowodnienie, iż na lekcjach języka polskiego warto sięgać zarówno po filmy, jak i literaturę spoza podstawy programowej. Praca zostanie podzielona na cztery części i po wybranych rozdziałach zostaną dołączone scenariusze lekcji. Rozdział pierwszy nawiązuje do książki Arièsa i przedstawionej przez niego roli dziecka w rodzinie. Za pisarzem autorka przedstawi, jak na przełomie wieków zmieniała się sytuacja dziecka, a także podejście do niego rodziców i w ogóle osób starszych. Aby ukazać sytuację małych bohaterów, zostanie przedstawiona jedna z nowel Bolesława Prusa Antek, gdyż to pozytywizm stał się epoką, która uczyniła dziecko jednym z ważniejszych bohaterów literackich. W kolejnym rozdziale poruszony zostanie problem wojny widzianej oczami dziecka. Film w reżyserii Marka Hermana Chłopiec w pasiastej piżamie oraz książka Dzieciństwo i wojna Joanny Mazurczyk i Krystyny Zawanowskiej pozwolą uchwycić tragedię dzieci, ich cierpienie spowodowane wojną. W rozdziale tym zostanie dołączony również konspekt lekcji, poruszający problem wojny w oparciu o wyżej wymieniony film. W rozdziale trzecim przedstawiona zostanie perspektywa myślenia dziecka chorego na podstawie książki Oskar i pani Róża autorstwa Erica - Emmanuela Schmitta. Autorka uważa, że we współczesnym świecie choroba nadal pozostaje tematem tabu, szczególnie wśród dzieci. Kwestia ta wydaje się bardzo interesująca, dlatego warto o tym mówić z uczniami. Ukazać podejście dziecka do tematu śmierci, przybliżyć sposób pojmowania przez nie choroby, odejścia. Ważnym zagadnieniem jest tu także relacja rodzice - dziecko. W rozważaniu nad tą kwestią zostanie wykorzystana książka Beaty Antoszewskiej Dziecko przewlekle chore – problemy medyczne, psychologiczne i pedagogiczne. Na końcu rozdziału umieszczony zostanie scenariusz lekcji, dotyczący powieści Schmitta. Część czwarta pokaże obraz dzieci różniący się od stereotypu. Na przykładzie filmowej adaptacji książki Chłopiec z latawcem w reżyserii Marca Forstera uchwycony zostanie przede wszystkim motyw przyjaźni oraz wpływ wydarzeń z dzieciństwa na dorosłe życie.Zakończenie będzie próbą ukazania różnorodnego wizerunku dziecka w literaturze i filmie oraz zapoznania uczniów z wybranymi przez autorkę utworami.

This work is an expression of the author's interest in child psychology and her idea of presenting small characters in literature and film. The book entitled History of childhood. Child and family in the old days by Philippe Aries influenced greatly the author's views on the subject.The core curriculum includes many works in which the theme of the child can be found. It is worth noticing that in literature for junior high school students one can encounter mostly an abused child, placed in a difficult, sometimes tragic situation; one that despite the lack of experience has to deal with problems, often exceeding its capabilities. Students should be faced with the problems they often do not have in everyday life, like a war or incurable disease. They should have some knowledge about the situation they deal with.The work is to show moral values in some chosen works and also prove that Polish language lessons should deal with both the film and literature outside the core curriculum. The work will be divided into four chapters and some lesson plans will also be included. The first chapter refers to the book by Aries and the child's role in a family. It will be shown how the child's situation and the parents' approach to their descendants have changed throughout the centuries. In order to do so one of the novels by Boleslaw Prus entitled Antek will be presented, as the era of positivism made the child one of the most important literary heroes.The next chapter will deal with the problem of war as seen through the eyes of a child. The film The Boy in striped pyjamas directed by Mark Herman and the book Childhood and War by Joanna Mazurczyk and Krystyna Zawanowska will capture the childrens' tragedy and their suffering caused by war. In this chapter the lesson plan will be included dealing with the issue of war on the basis of the above-mentioned film.The third chapter will present the child with the prospect of thinking based on the book Oscar and Mrs. Rose by Eric - Emmanuel Schmitt. The author believes that in today's world the disease remains a taboo, especially among children. This question seems very interesting, so it should be discussed with students. That is why the child's attitude to the topic of death, ilness, and leave will be shown. The parent-child relationship is also an important issue presented here based on the book by Chronically ill child - medical, psychological and pedagogical problems by Beata Antoszewska. At the end of the chapter another lesson plan on a novel by Schmitt will be presented.The fourth part will show the image of children different from the stereotype. For example, the film adaptation of the book The Kite Runner, directed by Marc Forster is caught primarily theme of friendship and the impact of the events of his childhood to adult life.The conclusion will attempt to show the diverse image of the child in literature and film, and familiarize students with some selected works.