Celem niniejszej pracy jest omówienie powstawania i konsolidacji bantustanów w czasie trwania apartheidu w Republice Południowej Afryki, a także przedstawienie prowadzonej przez południowoafrykańskie władze polityki apartheidu. Terminem apartheid określa się prowadzoną przez władze RPA politykę dyskryminacji rasowej czarnoskórych mieszkańców państwa, przy jednoczesnym uprzywilejowaniu białych osób w latach 1948-1994. Praca skupia się przede wszystkim na zagadnieniu apartheidu terytorialnego, który opierał się na tworzeniu przez białych kolonizatorów rezerwatów dla czarnej ludności i przekształcaniu ich w bantustany, które stawały się odrębnymi jednostkami terytorialnymi, z autonomicznym samorządem wewnętrznym. Niektóre z tych bantustanów uzyskały niepodległość i miały stać się niezależne od RPA. Proces ten został nazwany polityką bantustanizacji. Celem apartheidu terytorialnego było stałe i trwałe oddzielenie białej ludności od czarnej oraz rozwój obu tych ras przy braku integracji. Autor pracy dokonuje rekonstrukcji przyczyn, dla których ziemie zamieszkiwane przez białą ludność, zamieszkiwał również odsetek ludności czarnoskórej, co staje się argumentem na rzecz tezy, że całkowita separacja w każdej dziedzinie życia, a zwłaszcza w zakresie terytorialnym, nigdy nie została uzyskana przez rząd afrykanerski, mimo jego usilnych starań i podejmowanych w tym celu kroków. Tło historyczne omawianego przez autora pracy procesu, to przede wszystkim okres oficjalnej segregacji rasowej. Analiza procesu powstawania bantustanów jest przeprowadzona na przykładzie Transkeiu- bantustanu, który został uznany przez twórców polityki apartheidu za wzorcowy. Autor pracy próbuje znaleźć odpowiedź na pytanie dlaczego bantustany nie miały szansy na szybki i korzystny rozwój oraz dlaczego nigdy nie mogły samodzielnie istnieć, mimo nadania im suwerenności. Jest to zarazem pierwsze pełne przedstawienie historii Transkeiu, który przeszedł pełną drogę przemian ustrojowych od rezerwatu do republiki, co jednak nie pozwoliło mu na odegranie znaczącej roli arenie międzynarodowej. Praca opiera się przede wszystkim na najważniejszych ustawach uchwalanych przez władze przed i w czasie trwania apartheidu. Wszystkie dokumenty są dostępne w języku angielskim, natomiast tylko kilka z nich zostało przetłumaczonych na język polski. Praca została podzielona na cztery rozdziały. W pierwszym rozdziale przedstawiono pokrótce historię apartheidu. Genezy segregacji rasowej można się doszukać począwszy od kolonizacji holenderskiej po zdobycie władzy przez Brytyjczyków. Następne podrozdziały pokazują etapy kształtowania się dyskryminacji na terenie południowej Afryki, aż do czasu powstania oficjalnej ideologii apartheidu, która rządziła w kraju przez 46 lat i ostatecznie została zlikwidowana w 1994 r.Drugi rozdział przedstawia ideologię apartheidu, której zostały podporządkowane wszystkie dziedziny życia mieszkańców południowej Afryki. Rozdział został podzielony na podrozdziały dotyczące apartheidu terytorialnego, politycznego, gospodarczego, oświatowego i tzw. „drobnego” apartheidu. W każdej z nich wprowadzono szereg ustaw, których celem było regulowanie przepisów we wszystkich dziedzinach życia.W kolejnym rozdziale został zawarty pierwszy etap procesu bantustanizacji, czyli historia przekształcania 268 rezerwatów w 10 bantustanów. Stały się one nową ojczyzną dla milionów czarnych mieszkańców RPA, którzy w swojej ojczyźnie stracili obywatelstwo oraz wszelkie prawa polityczne. Pierwszy podrozdział przedstawia źródła ideologiczne i historyczne programu bantustanizacji. Kolejne prezentują genezę powstawania rezerwatów i bantustanów zgodnie z kolejno uchwalanymi ustawami w tej kwestii. Ostatnia, czwarta część pokazuje jaką drogę przebył ustrój bantustanu Transkei do uzyskania niepodległości w dniu 26 października 1976 r. Ukazuje również, jak Republika Transkeiu zmieniała się w czasie jej trwania i chyliła się ku upadkowi, aż do czasu zakończenia apartheidu.
This master thesis presents rise and development of bantustans during apartheid in Republic of South Africa. Apartheid was a policy of racial discrimination of the majority of black inhabitants of South Africa, in which the supremacy of white people was maintained. Apartheid existed in the years 1948-1944. Work focuses primarily on the issue of territorial apartheid, which was based on the creation of reserves for the black population and converting them into bantustans, which became separate territorial units, with autonomous internal self-government. Some of these bantustans gained independence and had become independent states of South Africa. The aim of the territorial apartheid was to create stable and permanent separation of the white population from the black and development of both races in the absence of integration. Analysis of the development process of bantustans was carried out on the example of Transkei-bantustan, which has been recognized by policy makers as a model. Author tries to find an answer to the question why bantustans had no chance for a quick and positive development, and why they never exist independently, even they obtained sovereignty. It is also the first full presentation of the history of Transkei, which changed from reserve into the republic.The thesis is divided into four chapters. The first chapter provides a short history of racial segregation and apartheid. The second chapter presents the ideology of apartheid, which was subordinated to all areas of life of the inhabitants of southern Africa. Chapter is divided into sections: territorial apartheid, political, economic, educational and "petty" apartheid. The next chapter presents the process of conversion 268 reserves into 10 bantustans. They became a new home for millions of black South Africans, who lost their citizenship of their home country and all political rights. The last, fourth part shows how bantustan Transkei received independence on 26 October 1976 and how the Republic Transkei changed during 16 years until the end of the final period of apartheid in South Africa.This thesis is a credible source of information about the history of apartheid and bantustans in South Africa, because it was based on documents, source materials and years of scientist’s research.
