Lexical and grammatical aspects of the culinary language.

The aim of this thesis is to present grammar and vocabulary aspects of the Italian culinary language. The first chapter focuses on the description of historical and modern writings related to the cuisine and Pellegrino Artusi, an important figure for the development of present culinary language. Then, there is discussed the concept of special languages and there are shown characteristics that allow to classify the culinary language as the special language. The second chapter is devoted to the analysis of the vocabulary of the kitchen, divided into different sectors (names of pasta, names of dishes, etc.). The second part of the chapter concentrates on recipes and presentation of their morphosyntactic and lexical features. The third chapter shows some influences of the culinary language on other fields of human experience. There are presented and explained idioms, proverbs and names of colours that contain culinary words. Furthermore, there are exemplified the culinary Italianisms used often in Polish with particular attention to orthographic errors and adaptations to the Polish language rules.

Celem niniejszej pracy jest zaprezentowanie aspektów gramatycznych i leksykalnych włoskiego języka kulinarnego. W pierwszym rozdziale przedstawione są dawne i współczesne dzieła związane z kulinariami, a także Pellegrino Artusi, postać ważna dla rozwoju współczesnego języka kuchni we Włoszech. Następnie omówione są: pojęcie języków specjalistycznych i cechy, które pozwalają na zakwalifikowanie języka kulinarnego jako specjalistycznego. Drugi rozdział poświęcony jest analizie słownictwa kulinarnego, podzielonego na różne grupy (np. nazwy makaronów, nazwy dań itd.). W drugiej części rozdziału przeanalizowane są przepisy, na podstawie których zaprezentować można aspekty leksykalne i morfo-syntaktyczne. W trzecim rozdziale pokazane są niektóre wyrażenia idiomatyczne, przysłowia i nazwy kolorów, zawierające słownictwo kulinarne. Ponadto, omówione są italianizmy związane z kuchnią i używane w języku polskim, ze zwróceniem szczególnej uwagi na błędy ortograficzne i przystosowanie do polskich reguł ortograficznych i fonetycznych.

L’obiettivo della presente tesi è quello di presentare aspetti grammaticali e soprattutto lessicali del linguaggio culinario italiano. Il primo capitolo si focalizza sulla presentazione della scrittura storica e moderna legata alla cucina e di Pellegrino Artusi, personaggio importante per lo sviluppo del linguaggio culinario odierno. In seguito, viene presentato il concetto delle lingue speciali e si cerca di indicare tratti che permettono di classificare il linguaggio culinario come tale lingua. Il secondo capitolo è dedicato all’analisi del lessico della cucina, diviso in diversi settori (nomi della pasta, nomi dei piatti ecc.). La seconda parte del capitolo si concentra sull’analisi delle ricette e sulla presentazione delle loro caratteristiche lessicali e morfosintattiche. Nel terzo capitolo vengono indicate alcune influenze del linguaggio culinario su altri campi dell’esperienza umana. Si presentano espressioni idiomatiche, proverbi e cromonimi che contengono gastronimi. Inoltre, si esemplificano gli italianismi culinari usati più spesso nella lingua polacca con una particolare attenzione agli errori ortografici e adattamenti alle regole ortografiche o fonetiche polacche.