Zasady dostępu do informacji publicznej

Prawo dostępu do informacji publicznej jest zasadą, na której powinno być oparte każde demokratyczne państwa prawa. W systemach demokratycznych konieczna jest bowiem transparentność działań organów publicznych oraz podmiotów sprawujących chociaż w minimalnym zakresie funkcje publiczne. Należy podkreślić, że otwartość administracji publicznej umożliwia udział obywateli w procesie administrowania oraz umożliwia funkcjonowanie mechanizmów obywatelskiej kontroli działalności władz publicznych i ich aparatu. Demokracja zakłada służebność państwa wobec dobra obywateli, obywatele mają więc prawo wiedzieć czy państwo w pełni wypełnia wspomnianą powyżej ideę pomocniczości, a służyć temu powinno jak najszersze prawo dostępu do informacji publicznej.Celem niniejszej pracy jest ukazanie, w jaki sposób polska ustawa o dostępie do informacji publicznej realizuje ustrojową zasadę dostępu do informacji o działalności organów publicznych i osób pełniących funkcje publiczne, wyrażoną w art. 61 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz w jaki sposób ustawa ta realizuje standardy wskazane w prawie międzynarodowym. Na wyborze tematu pracy zaważyły liczne kontrowersje jakie wywołały ostatnie nowelizacje przedmiotowej ustawy. Wydaje się bowiem, iż konieczne jest rozstrzygnięcie, czy zmiany te były konieczne i czy ich wprowadzenia zagraża realizacji prawa człowieka do informacji. Pierwszy rozdział pracy poświęcony jest międzynarodowym standardom dotyczącym dostępu do informacji publicznej. Należy wskazać, iż źródłami prawa dostępu do informacji publicznej są przede wszystkim akty i dokumenty o charakterze międzynarodowym. Dopiero po uznaniu przez społeczność międzynarodową prawa do informacji za jedno z podstawowych praw człowieka, prawo to rozpoczęto konkretyzować w aktach wewnętrznych państw demokratycznych. W związku z geopolitycznym położeniem Polski wskazany rozdział w znacznej mierze poświęcony jest prawu międzynarodowemu stanowionemu w ramach Rady Europy oraz w ramach instytucji Unii Europejskiej.W drugim rozdziale pracy omówione zostały konstytucyjne podstawy prawa dostępu do informacji publicznej. Z kolei rozdział trzeci, czwarty oraz piąty dotyczą ustawy o dostępie do informacji publicznej, która ma zapewnić realizację zasady ustrojowej wyrażonej w art. 61 Konstytucji. Rozdział trzeci wskazuje na problemy związane z ustawowym pojęciem informacji publicznej, ponadto rozdział ten opisuje podmioty uprawnione do uzyskania informacji publicznej oraz podmioty zobowiązane do udzielania tych informacji. Natomiast rozdział czwarty w sposób szczegółowy opisuje tryby dostępu do informacji publicznej. Zawiera także odniesienie do nowelizacji ustawy o dostępie do informacji publicznej, która wprowadzi od dnia 29 września 2012 roku nową instytucję prawa, w postaci Centralnego Repozytorium Informacji Publicznych. Nadto wskazany rozdział porusza tematykę kosztów udzielenia informacji publicznej. W rozdziale piątym zostały umówione podstawy nieudzielania informacji publicznej oraz poruszona została kwestia bezczynności podmiotów zobowiązanych do udostępniania informacji publicznych.

Access to public information is a principle which every democratic state should be based on. Freedom of Information create a better understanding of how public authorities carry out their duties, why they make decisions and how they spend public money. It also promote a culture of transparency and accountability across the public sector which should lead to better decision making.The first chapter of this thesis is devoted to international standards on access to public information. It should be noted that freedom of information was recognited by international community as a fundamental human righ. Because of the geopolitical position of Poland, indicated chapter is devoted to international law enacted by the Council of Europe and the European Union institutions.The second chapter is dedicated to the constitutional foundations of the right of acess to public information - expressed in art. 61 of the Polish Constitution . The third section shows the problems associated with the legal definition of public information, this chapter also describes the entities which are required to provide public information. In the next chapter was presented the procedure of access to public information. Moreover, this part contains the information of the costs of providing information.Finally, the fifth chapter is dedicated to the issue of refusal of providing the public information.