The thesis Allotopias. Towards The Topography of Fictional Storyworlds focuses on defining, generalising, exemplifying and modifying the Umberto Eco’s term “allotopia” from I mondi della fantascienza (Suggli specchi et altri saggi Milano:Bombiani 1985). The analysis applies the nomenclature of cognitive school of narratology (David Herman, Marie-Laure Ryan, Manfred Jahn), psychonarratology (Richard Gerrig, Victor Nell), transmedia (Henry Jenkins, Silvia Dapia) and transfictional (Richard Saint-Gelais, Réne Audet i Iréne Langlet) studies to oppose the long tradition of Polish structuralism in fantasy and SF studies as well as to differ highly artistic and ambitious world-building from popular fantastic genres (utopia, dystopia, fantasy, science fiction, social fiction and respective subgenres). It is not only scrutinised what philosophical, theoretical and narratological schools can contribute to the notion of “allotopia as a literary representative of world-building” (chapters: Concept of allotopia, Theory of allotopia, Fiction in/as allotopia, Allohistory and allotopia, Allotopian practise), but also examined how the theory reflects on literary practice in four interludes entirely devoted to analyse of the storyworlds of E. Abbot Abbot’s Flatland, N. Stephenson’s Anathem, J. Dukaj’s Other songs and G. G. Kay’s novelty, along with, however, simultaneous reduction of classical, storyline-centred analysis, hereinbefore shown as supererogatory for the world-building as such. In the end, the thesis presents original and comprehensive redefinition of allotopia along with its all fundamental constituents providing a theoretical apparatus allowing to differ a typical allotopia from fantastic texts deprived of solid world-building grounding and all other verisimilitudinous, veristic and veredictive text in the paradigm of “realist imperialism” (Linda Hutcheon) arose.
Celem rozprawy jest przedstawienie autorskiej definicji, historii pojęciowej, egzemplifikacji i filozoficznej reinterpretacji terminu "allotopia" Umberta Eco ze "Światów science fiction" (z antologii "Po drugiej stronie lustra", przełożonej na j. pl. w 2013 r.). Kluczowa dla innowacyjności ujęcia jest aplikacja nomenklatury i aparatury analitycznej kognitywistycznej szkoły narratologii (David Herman, Marie-Laure Ryan, Manfred Jahn) i psychonarratologii (Richard Gerrig, Victor Nell) w transmedialności (Henry Jenkins, Silvia Dapia) i transfikcjonalności (Richard Saint-Gelais, Réne Audet i Iréne Langlet), pozwalającymi w konsekwencji na odejście od długiej tradycji aplikowania nomenklatury strukturalistycznej do badania fantastyki, jak również na odróżnienie ambitnych i wysokoartystycznych kreacji światotwórczych od klasycznych gatunków fantastycznych (utopia, dystopia, fantasy, science fiction, social fiction wraz z odpowiadającymi im podgatunkami). W większości poświęcona skrupulatnemu opisowi teoretycznemu i filozoficznemu allotopii jako literackiej realizacji światotwórstwa (rozdziały: Pojęcie allotopii, Teoria allotopii, Fikcja (w) allotopii, Allohistoria i allotopia, Praktyka allotopii), rozprawa udowadnia aplikacyjność terminu i analizy światotwórczej w interludiach w całości poświęconych analizie książek Edwina Abbotta Abbotta (Płasklandia), Neala Stephensona (Peanatema) Jacka Dukaja (Inne pieśni), Guy Gavriela Kay'a (zbiorcza analiza dorobku), których cechą szczególną jest całkowity brak refleksji nad warstwą fabularną powieści, redundantną - czego dowodzi część teoretyczna - dla światotwórstwa per se. W partiach końcowych rozprawy, w zgodzie z konwencją monografii teoretycznoliterackiej, przedstawiona jest wyczerpująca, autorska definicja terminu allotopii wraz z cechami dystynktywnymi allotopijnego światotwórstwa, pozwalającymi odróżnić je zarówno od operującej modelem koine phantasia klasycznej fantastyki, jak i od powstałej pod paradygmatem "realistycznego imperializmu" (Linda Hutcheon) literatury - w szerokim rozumieniu - realistycznej i werystycznej. Ambicją rozprawy "Allotopie. Topografia światów fikcjonalnych" jest ponadto połączenie polskiej i zagranicznej refleksji teorii kulturowej ze szczególnym uwzględnieniem zjawisk ksenologii i ksenotopografii (Bernhard Waldenfels), geopoetyki, etnografii i topografii literackiej z rozwijającymi się w latach 80. i 90. badaniami nad teorią światów możliwych - czego celem ma być dowiedzenie słuszności wykorzystywania terminu "świata", "uniwersum" czy "świata narracji" (storyworld w interpretacji kognitywistycznej) w miejsce klasycznej, postrealistycznej siatki pojęciowej, z ukierunkowanym realistycznie terminem świata przedstawionego na czele. W konsekwencji, rozprawa ukazuje światotwórstwo - w zgodzie z dokonującymi się obecnie przemianami w literaturze fantastycznej, filmie oraz grach wideo - jako kluczowe zjawisko współczesnej narracyjności, stanowiące realną i silnie zakorzenioną w świadomości potocznej alternatywę dla nurtu faktograficznego, kreowanego przez obecny dyskurs humanistyczny na dominujący, a w dodatku doskonalej, niż intymistyka, autobiografistyka czy literackie dziennikarstwo ukazującej dynamikę filozoficznych przemian ponowoczesności.
