Głównym tematem niniejszej pracy jest analiza działalności teatrów amatorskich w Wadowicach w czasach autonomii galicyjskiej (1866 – 1918). Występy teatralne należą do zjawisk kulturalnych i współistnieją wraz z nimi. W związku z tym w I części pracy skupiłam się na opisie instytucji kulturalnych, których powstanie umożliwiło aktywną działalność teatralną i parateatralną w mieście. Dzięki liberalizacji praw na teranie Galicji po 1866 roku, mogły zaistnieć liczne towarzystwa. Organizacje te działały w imię krzewienia polskiej kultury i patriotyzmu, a należały do nich między innymi: Towarzystwo Gimnastyczne ,,Sokół”, Towarzystwo Dobroczynności czy Katolickie Stowarzyszenie Czeladników ,,Zgoda”. Choć głównym celem wymienionych stowarzyszeń nie była działalność widowiskowa, jednak pokazy artystyczne (inscenizacje, recytacje, występy chóralne) przyciągały publiczność, a tym samym zapewniały zmierzony dochód. W II części pracy opisałam występy teatralne i parateatralne w Wadowicach według podziału tematycznego i chronologicznego. Osobne miejsce w życiu Wadowiczan zajęło gimnazjum humanistyczne, które powstało już w 1866 roku. Szkoła od samego początku kształciła chłopców na wysokim poziomie, równocześnie zapewniając uczniom edukacje kulturalną. Ważne w życiu szkolnym stały się wieczorki i poranki ku czci ważnych postaci. Szczególną czcią otoczono Wieszcza Adama Mickiewicza, jak i Juliusza Słowackiego i Zygmunta Krasińskiego. Z tychże uroczystości powstały na początku XX wieku pierwsze samodzielne inscenizacje.Szczególną aktywnością teatralną wykazało się TG ,,Sokół”, które na przestrzeni omawianych lat wystawiło kilkadziesiąt przedstawień. Natomiast ,,Towarzystwo Imienia Króla Władysława Jagiełły”, było jedyną organizacja, która zajmowała się wyłącznie działalnością teatralną. ,,Jagiellonka”, jak potocznie nazywano towarzystwo, powstała w 1910 roku z inicjatywy Stefana Kotlarczyka, który aż do śmierci pełnił funkcję reżysera i aktora większości przedstawień. Kotlarczyk zapisał się również w pejzaż Wadowic jako dramatopisarz.Ojciec Święty – Jan Paweł II niejednokrotnie nawiązywał do tradycji teatralnej w Wadowicach. Niniejsza praca ma na celu pokazać, że korzenie owej tradycji sięgają jeszcze XIX wieku.
The main theme of this paper is the analysis of the activities of amateur theatres in Wadowice during the Galician autonomy (1866-1918). Theatrical performances belong to cultural phenomena and coexist with them. Consequently, in the first part of this paper I description of cultural institutions. Thanks to them amateur theatres can work actively. Thanks to the liberalisation of laws in Galicia after 1866, may be established many organization. These organizations operate in the name of promoting Polish culture and patriotism. Belonged to them, inter alia: Towarzystwo Gimnastyczne ,,Sokół” and Katolickie Stowarzyszenie Czeladników ,,Zgoda”. Although the main objective of these associations was not spectacular activity, however, art shows (performances, recitations, performances of choral) attracted an audience, and thus ensure that the measured income. In the second part I describe theatrical work in Wadowice according to thematic breakdown and aging. A separate place in the life of town took the high school, which was founded in 1866. From the very beginning, the school taught boys at a high level, also the phenomena of culture. Important in school life was a presentation in honor of important characters. Wrap the honor were Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki and Zygmunt Krasiński. With those ceremonies were created at the beginning of the 20th century the first independent productions. Special theatre activity showed a TG ,,Sokół", which over the years has issued dozens of performances. However, ,,Towarzystwo Imienia Króla Władysława Jagiełły”, was the only organization that was exclusively theatre activities. ,,Jagiellonka” as organization colloquially called, was founded in 1910, at the initiative of Stefan Kotlarczyka, who until his death, served as Director and actor performances. Kotlarczyk enrolled also in the Wadowice landscape as a playwright. The Holy Father-John Paul II often alluded to the theatrical tradition in Wadowice. This work aims to show that the roots of this tradition can be traced back to the 19th century.
