Postępowanie o ubezwłasnowolnienie

Celem pracy jest przedstawienie podstawowych informacji na temat postępowania o ubezwłasnowolnienie w ramach polskiego postępowania cywilnego, a przy tej okazji - również prześledzenie praktyki sądowej z nim związanej. Szczególny nacisk został położony na zasadniczą rolę biegłego oraz aspekt ochrony osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie zarówno w obecnym stanie prawnym, jak i w czasie obowiązywania wcześniejszych regulacji. Przy omawianiu poszczególnych zagadnień podkreślone zostało znaczenie szczególnie istotnej z punktu widzenia ochrony praw osoby, której dotyczy wniosek, nowelizacji, do której doszło w 2007 r., która wyszła naprzeciw części postulatów doktryny oraz przyczyniła się do korzystniejszego ukształtowania uprawnień oraz pozycji w postępowaniu najważniejszego uczestnika postępowania.W pracy wyróżnić można trzy zasadnicze części. Obejmuje ona w pierwszym rzędzie zagadnienia ogólne, związane m.in. z aksjologią i celem postępowania, a w dalszej kolejności krótkie przedstawienie sposobu uregulowania postępowania o ubezwłasnowolnienie w ramach Kodeksu Postępowania Cywilnego oraz wyliczenie przesłanek ubezwłasnowolnienia wraz z krótką analizą kwestii przesłanki wieku. W ramach drugiego bloku przedstawione zostały elementy statyczne oraz dynamiczne postępowania. Na elementy statyczne postępowania składają się w pierwszym rzędzie rozważania dotyczące organów postępowania, a także zagadnienia bezpośrednio z nimi związane, jak choćby jurysdykcja krajowa czy właściwość sądu. W dalszej kolejności scharakteryzowani zostali potencjalni uczestnicy postępowania, zarówno ci posiadający przymiot uczestnika z mocy prawa, jak i pozostali, nieuwzględnieni wprost przez ustawę. Przy tej okazji omówione zostały różnego typu kontrowersje z nimi związane, jak choćby aktualne od lat pytanie, czy można złożyć wniosek o ubezwłasnowolnienie samego siebie. W ramach analizy przebiegu postępowania przedstawione zostało jego wszczęcie, które to zagadnienie obejmuje również problematykę związaną z wymaganiami stawianymi wnioskowi, by następnie przejść do postępowania dowodowego, najbardziej istotnego z punktu widzenia całości regulacji dotyczących ubezwłasnowolnienia. W ramach tej części znalazła się analiza przesłanek ubezwłasnowolnienia wymagających udowodnienia oraz środki dowodowe mające zagwarantować wydanie odpowiadającego rzeczywistości orzeczenia. Przedstawiono zarówno środki obligatoryjne w ramach postępowania, jak i te fakultatywne, mające charakter niejako uzupełniający. W tym bloku szczegółowo omówiona została osoba biegłego, a także jej wyjątkowa rola w postępowaniu ujmowanym jako całość, a zatem nie tylko w aspekcie przedstawienia sądowi wymaganej prawem opinii. W ramach zamknięcia zagadnień związanych z dowodzeniem w postępowaniu, omówiona została kwestia zasady swobodnej oceny dowodów. W końcowej części rozdziału trzeciego wymieniono z kolei wybrane uprawnienia uczestników postępowania, niewymienione w poprzednich częściach pracy, a istotne z punktu widzenia ochrony ich praw. W ostatnim rozdziale przedstawione zostały rodzaje orzeczeń kończących postępowanie, zarówno te merytoryczne, jak i formalne, środki zaskarżenia oraz skutki orzeczenia ubezwłasnowolnienia w zakresie niezbędnym dla wykazania niezwykłej wagi tego typu orzeczenia. Na blok trzeci składają się uwagi końcowe. Dokonano w nich skrótowego przedstawienia opinii Autorki na temat przeanalizowanych regulacji, konfrontując je z głosami krytycznymi oraz przewidywanym nowym stanem prawnym.

The aim of this thesis is to present basic information on incapacitation proceedings in the Polish civil proceedings and the practice related to them. Particular stress was laid on the issue of the important role of the expert witness as well as the aspect of protecting the person, whom the motion concerns both in the past and contemporary law. While describing certain issues the role of the recent change in the proceedings made in 2007 was highly emphasized. It met demands of many representatives of lawyers and was a step towards a more favourable way of constituting the rights and position of the most important participant of the proceedings.In the thesis there are three main parts. The first one contains basic issues related to axiology and the main purpose of the proceedings as well as a short description of the model way of regulating them in the Polish Civil Proceedings Code. Along with that comes a specification of the premises of incapacitation, at this point combined with an analysis of the age premise. The second bloc consists static and dynamic elements of the proceedings. Static elements contain first of all deliberations on the organs of the proceedings and issues related to them, like jurisdiction and the competence of the court. Then comes the description of the participants of the proceedings, both those who are participants ex lege and other potential and unmentioned by the Code participants. At this point various controversies were mentioned, including the question, whether it is possible to request incapacitation of oneself. In the analysis of the court proceedings there can be found issues related to initiating the proceedings and the motion itself and after that – information on the proceedings to take evidence. In this part of the thesis there can be fund such elements as an analysis on the incapacitation premises and means of evidence, both those which are obligatory and facultative. A significant part of the text was devoted to the role of the expert witness. The chapter ends with deliberations on the principle of free appraisal of evidence and some of the important rights of the participants. In the last chapter comes the presentation of the types of possible rulings and means of recourse, as well as the consequences of incapacitation. The third bloc of issues consists in summing up the previous analysis along with the opinion of the Author on the regulations and on the amendments-to-be.