Pewność sytuacji prawnej jednostki w świetle milczenia i bezczynności organów administracji publicznej

The subject matter of certainty in administrative law is of crucial importance for this entire branch of law in general, as well as for the subjects they administer. Certainty is undoubtedly a value that holds a critical position in both positive administrative law and in the legal scholarship of the matter. Values conveyed by administrative law have a significant impact on the legislative process, as well as on the content of the drafted regulations and policies contrived by the legal scholars. While certainty is a value in itself, it is also embedded in a number of other values of the administrative law, and in other standards that are appertained by the aforementioned rules. The issue of certainty of the individual’s legal situation remains a very broad one, which is why it shall be discussed in this thesis specifically in the light of two theoretical constructions of the administrative law, namely silence and inaction of public authorities. The choice of these two concepts is merited by the way they are perceived in the literature of the subject, that is as being very problematic in the context of the principle aiming to increase the level of certainty in law. The first chapter of the thesis contains general comments related to the issue of certainty in law, its nature and ways of understanding it in administrative law. In the following chapter, the ideas of inactivity and silence of the authorities, as well as a distinction between the two concepts are presented. These ideas are further discussed in the two final chapters, specifically in the light of certainty of a legal situation of an individual. The objective of the thesis is to examine the impact of these concepts on the issue of certainty and to provide an evaluation of the mechanisms designated to protect it. This analysis will be conducted based largely on the descriptive method that is on the study of current legislation. Relevant concepts created by the administrative law doctrine as well as author’s own conclusions, regarding the manners in which the protection of the certainty of the individual’s legal situation could be increased will be also addressed.

Problematyka pewności w prawie administracyjnym ma istotne znaczenie dla całego systemu tego prawa w ogólności jak i dla podmiotów administrowanych. Pewność jest niewątpliwie wartością odgrywającą kluczową rolę w prawie administracyjnym pozytywnym jak i w nauce tego prawa. Wartości którym służy prawo administracyjne wywierają ogromny wpływ na proces stanowienia tego prawa jak i na treść norm będących jego wynikiem oraz na konstrukcje wypracowywane przez doktrynę. Pewność jest wartością samą w sobie, ale zarazem jest wpisana w szereg innych wartości zawartych w normach prawa administracyjnego lub w normach do których to prawo się odwołuje. Zagrożeniem dla pewności są niewątpliwie patologiczne sytuacje występujące w prawie administracyjnym, ale również sytuacje, których nie można określić mianem nielegalnych czy negatywnych. Świadomość nieuniknionego występowania patologicznych działań administracji pozwala na poszukiwanie rozwiązań mających na celu ich eliminację. Przyjmując, że pewność sytuacji prawnej jednostki jest wartością w prawie administracyjnym, którą należy chronić, postaram się w niniejszej pracy dokonać analizy wpływu bezczynności i milczenia władzy na tę pewność oraz przedstawić mechanizmy które służą jej ochronie. Problematyka pewności w prawie jest niezwykle rozległa ponieważ rozciąga się na wszystkie sfery prawa, nie tylko administracyjnego, dlatego zostanie w tej pracy przedstawiona wyłącznie w odniesieniu do tych właśnie dwóch konstrukcji teoretycznych prawa administracyjnego. Wybór konstrukcji bezczynności i milczenia powodowany jest występowaniem istotnych rozbieżności w literaturze co do ich wpływu na pewność sytuacji prawnej jednostki. Pierwsza z tych konstrukcji jest przykładem patologii w funkcjonowaniu administracji publicznej, dlatego podstawowe znaczenie będzie miało eliminowanie powodowanego przez nią stanu niepewności. W przypadku drugiej z wymienionych konstrukcji sprawa nie rysuje się w tak oczywisty sposób, ponieważ jest ona jedną z legalnych form działania administracji. W ramach działań legalnych powinno się dążyć do wzmacniania pewności i swego rodzaju „oswajania niepewności”. O pewności można mówić w kontekście całego systemu prawnego, jak również w odniesieniu do sytuacji prawnej konkretnego obywatela. To właśnie to drugie ujęcie pewności będzie przedmiotem tej pracy, ponieważ istotą działania administracji publicznej jest jej działanie na zewnątrz, w stosunkach z podmiotami administrowanymi i to właśnie w tych stosunkach najbardziej uwidacznia się problematyka pewności prawnej.W pierwszym rozdziale pracy przedstawione zostaną ogólne uwagi związane z zagadnieniem pewności w prawie, jego istota oraz sposoby rozumienia w prawie administracyjnym. Następnie przybliżone zostaną pojęcia bezczynności i milczenia organów oraz dokonane zostanie ich rozróżnienie. W dwóch ostatnich rozdziałach pracy pojęcia te zostaną przedstawione w świetle pewności sytuacji prawnej jednostki. Moim celem jest zbadanie wpływu jaki konstrukcje te wywierają na rzeczoną pewność oraz ocena mechanizmów mających pomagać w jej ochronie. Opieram się w tej pracy gównie na metodzie deskryptywnej, analizując rozwiązania istniejące w obowiązujących przepisach, ale również przytoczone zostaną konstrukcje wykreowane w doktrynie prawa administracyjnego oraz postaram się zaproponować własne przemyślenia, które mogłyby przyczynić się do zwiększenia ochrony pewności sytuacji prawnej jednostki.