Ponadgimnazjalna edukacja polonistyczna wobec problemu wielokulturowości

Praca poświęcona została kwestii funkcjonowania zagadnienia wielokulturowości w aspekcie ponadgimnazjalnej edukacji polonistycznej. Temat ten obejmuje zarówno kwestie związane ze światopoglądem i świadomością młodzieży ponadgimnazjalnej, jak i praktycznymi rozwiązaniami problemu pracy na lekcjach języka polskiego. Głównym celem pracy było zwrócenie uwagi na wychowawczy aspekt edukacji polonistycznej, która w wielokulturowym, zróżnicowanym etnicznie, narodowo i rasowo świecie, powinna stanowić skuteczne narzędzie kształtujące postawę otwartości wobec innych oraz wpływające na świadomość uczniów. Praca składa się z trzech głównych części, z których pierwsza zawiera przegląd oraz podsumowanie najważniejszych myśli filozoficznych, antropologicznych oraz socjologicznych. Ponadto, w części pierwszej zaprezentowano kwestie związane z edukacją międzykulturową. Część druga poświęcona została prezentacji, analizie oraz interpretacji wyników badań przeprowadzonych w szkołach ponadgimnazjalnych w Krakowie, Tarnowie oraz Tuchowie. Cześć trzecia stanowi natomiast zestawienie proponowanych rozwiązań pracy na lekcjach języka polskiego, dotyczących tematu wielokulturowości, dyskryminacji oraz tolerancji. Najistotniejszym założeniem przeprowadzonych badań było sprawdzenie, w jaki sposób zagadnienie etnicznego, rasowego lub narodowego zróżnicowania społeczeństwa funkcjonuje w świadomości młodzieży. Główne narzędzie badawcze stanowiła ankieta skierowana do uczniów trzech szkół ponadgimnazjalnych, zlokalizowanych w różnych miastach województwa małopolskiego (w Krakowie, Tarnowie oraz Tuchowie). Grupa ankietowanych liczyła łącznie 192 osoby. Respondenci proszeni byli nie tylko o wyrażenie własnych opinii na tematy związane z wielokulturowością, ale musieli także dokonać analizy przedstawionych materiałów źródłowych odnoszących się do omawianych kwestii. Ponadto, uczniowie mieli szansę wypowiedzieć się na temat własnych odczuć dotyczących roli edukacji wielokulturowej w polskiej szkole. Za narzędzie pomocnicze, uzupełniające wyniki ankiet badawczych, przyjęto formę wywiadu z nauczycielami uczącymi w badanych placówkach edukacyjnych. Uzyskane w obu badan iach odpowiedzi pozwoliły na wyciągnięcie określonych wniosków. Te z kolei, w połączeniu z refleksjami płynącymi z pierwszej części pracy, posłużyły za podstawę do wyznaczenia nowych zadań dla współczesnej edukacji polonistycznej poprzez opracowanie rozwiązań dla pracy na lekcjach dotyczących zagadnień związanych z wyobcowaniem etnicznym lub narodowym przedstawicieli danych grup społecznych.

This thesis has been devoted to the functioning of multicultural issues in the context of the post-gymnasial Polish education. The theme includes both the issues of worldview and high school youth awareness, as well as practical ideas which solve the problem of conducting Polish classes. This study aims to draw the attention to the instructive aspect of the Polish education, which should serve as an effective tool for shaping an open attitude to others, and influencing their consciousness in a world, which is multicultural, multiethnic and racially diversified. The work consists of three main parts, the first of which provides an overview and a summary of the main ideas of philosophy, anthropology and sociology. In addition, the first part presents the issues related to the intercultural education. The second part is devoted to the presentation, analysis and interpretation of the results of the research carried out in post-gymnasial schools in Kraków, Tarnów and Tuchów. The third part is a summary of the proposed solutions concerning conducting Polish lessons on the subject of multiculturalism, discrimination and tolerance.The most important aspect of the study was to examine how the problem of ethnic, racial and national diversity works in the minds of young people. The main research tool was a survey conducted among the students of three post-gymnasial schools located in different cities of Małopolska Region (in Kraków, Tarnów and Tuchów). The total number of surveyed is 192 people. Respondents were asked not only to express their opinions on issues concerning multiculturalism, but also to present an analysis of source materials relating to these issues. Moreover, students had the opportunity to comment on their feelings about the role of multicultural education in Polish schools. The additional tool supporting results of the research survey was the form of an interview with the teachers. The responses to the both surveys allowed to draw certain conclusions. These, in turn, coupled with the thoughts resulting from the first part of the study, served as the basis for the identification of new tasks for contemporary Polish education by developing solutions for working during classes on issues related to the alienation of ethnic or national representatives of the social groups.