The liberation theology on the example of the selected Latin American states.

Praca ma na celu obiektywne przedstawienie oddolnego ruchu w Kościele katolickim, jakim była „teologia wyzwolenia” na przykładzie: Nikaragui, Salwadoru, Argentyny, Meksyku oraz Kolumbii. Ukazuje nie tylko zjawiska związane z rozwojem tego nurtu w tym regionie świata w latach 60., 70. i 80., ale jest również próbą odpowiedzi na pytanie czy „opcja preferencyjna na rzecz ubogich” stanowiła tylko krótki epizod w historii Kościoła katolickiego, czy może jej założenia są aktualne również dzisiaj? Rok 2013 przyniósł kolejny przełom w tej kwestii – wybór papieża Franciszka na Stolicę Piotrową. Do tej pory tematyka „opcji dla ubogich” była skoncentrowana przede wszystkim dookoła opracowań Kościoła katolickiego. Niniejsza praca ma na celu nie tylko opis historii oraz założeń „teologii wyzwolenia”, ale przede wszystkim powinna stanowić pole do dalszej interpretacji oraz refleksji nad tym zjawiskiem. Praca przygląda się również współczesnej sytuacji katolicyzmu w Ameryce Łacińskiej oraz pośrednim skutkom, jakie „teologia wyzwolenia” wywarła na podejście do religii, reprezentowane przez jej mieszkańców. Za przykład może posłużyć rozwój różnego rodzaju kultów karteli narkotykowych, „bandas criminales”, „narcotraficantes” oraz „sicarios”, a więc szeroko rozumianych grup wykluczonych Na szczególną uwagę zasługują w tym miejscu meksykański kult „Santa Muerte” („Świętej Śmierci”) oraz kolumbijski kult „la Virgen de los sicarios” („Matki Boskiej Płatnych Morderców”). Pierwszy rozdział pracy: „Geneza teologii wyzwolenia”: skupia się na historii nurtu oraz jego podstawowych założeniach. Autorka odwołuje się do tekstów głównych ideologów wyzwolenia Gustavo Gutierreza oraz Leonardo Boffa. Przedstawia też krótki opis najważniejszych konferencji, które podejmowały tematykę „opcji preferencyjnej na rzecz ubogich” oraz stały się początkiem sporu ideologicznego pomiędzy przedstawicielami ruchu a Kościołem katolickim. Drugi rozdział pracy: „Marksizm a teologia wyzwolenia” koncentruje się na przykładach: Kolumbii, Nikaragui, Salwadoru, Argentyny oraz Meksyku jako obszarach oddziaływania tego nurtu. „Teologia wyzwolenia” była bowiem nie tylko sporem ideologiczno-doktrynalnym pomiędzy Watykanem a częścią duchowieństwa latynoamerykańskiego. Stanowiła również element układanki, jakim była zimnowojenna rozgrywka pomiędzy mocarstwami w tym rejonie świata. Trzeci rozdział dotyka problematyki interpretacji wyzwolenia oraz jego roli w nauczaniu Kościoła katolickiego. Wyzwolenie z grzechu oraz ubóstwa, stanowi bowiem element wielu encyklik papieskich, jednocześnie jednak odbiega od formy w jakiej chcieli je widzieć teologowie wyzwolenia. Również zbawienie według interpretacji „opcji preferencyjnej na rzecz ubogich” należy rozumieć nie tylko w wymiarze pośmiertnym, ale jako doczesne zbawienie oraz wyzwolenie z nędzy. Takie stanowisko uczyniło „teologię wyzwolenia” nieakceptowaną dla hierarchów kościelnych. Ostatni rozdział jest próbą wskazania najważniejszych skutków, jakie „opcja preferencyjna na rzecz ubogich” wywarła na podejście do religii w Ameryce Łacińskiej na przykładach omówionych w pracy państw. Przedstawia także współczesną rolę tego ruchu w latynoamerykańskim dyskursie religijnym. Nędza oraz niesprawiedliwości społeczne są zjawiskami powszechnymi na obszarze Ameryki Łacińskiej również dzisiaj, tworząc podatny grunt dla „opcji dla ubogich”, która znajduje odzwierciedlenie w nauczaniu papieża Franciszka.

The paper presents the history of the “liberation theology" on the examples of: Nicaragua, Salvador, Argentina, Mexico and Colombia. It introduces the genesis and development of the movement, which was created within the Catholic Church and yet finally, stood in the opposition to Vatican. It concentrates on the period of the 60s, 70s and 80s and the impact that the movement had on the Catholic Church in the region. It is also a trial to answer the question whether the “liberation theology” was just the short-term phenomenon or is still present nowadays? The year 2013 was a breakthrough, because of the election of Pope Francis and his attitude towards poor and excluded, which reflects the assumptions of the movement. The paper not only presents the history and the activity of the “liberation theology” but it also invites to further reflection on the subject. Author also describes the present condition of Catholicism in Latin America, especially emphasizes the role of the so called “narco cults”, from which Mexican “Santa Muerte” ("Holy Death") and Colombian “la Virgen de los sicarios” (“the Lady of the assassins”) are the most popular ones. All of them might be perceived as the intermediate effects of the activity of the liberation theologians.The first chapter covers the aspects of the history of the “liberation theology” and its basic presumptions. The author emphasizes the role of the texts of the main ideologists of the movement Gustavo Gutierrez and Leonardo Boff. It also presents the description of the most important conferences which were held due to the liberation and reformation of the Catholic Church. The second chapter presents the role of the Marxist ideology within the movement. “Liberation theology” began the debate between the liberation theologians and Vatican. It was also the part of the Cold War confrontation in Latin America. The third chapter presents the meaning, understanding and interpretation of the liberation in the teaching of the Catholic Church. It also explains the differences in the understanding and perception of the salvation between the “liberation theology” and Vatican. The last chapter covers the effects that the movement had on the Catholicism in Latin America. It also shows the current role of the liberation in the Catholic Church in Latin America. One shall notice that nowadays, squalor and social injustices are commonly present in this region, so there is still a place for the “liberation theology”. Especially, that it is the important part of the Pope Francis’ teaching.