Religijność a rozwój myślenia moralnego zorientowanego na troskę i odpowiedzialność

Summary: The aim of the presented research was to investigate the specifics of the relation between religiosity and care-oriented moral reasoning. There were 58 people examined, aged 21-31, mainly students and postgraduates. They were divided into two research groups, and the division criterion was whether or not a person considered themselves to be involved in religious practices. Religiousness was measured by Skala Religijności Personalnej (Jaworski, 1998) and moral reasoning was measured by Ethic of Care Interview (Skoe, 1993) in the Polish adaptation by Dorota Czyżowska (2006). The additional questionnaire concerning involvement in religious communities, constructed for the goals of the research, was applied. The analysis of the results indicates that those with more personal religiosity tend to present conventional level of care-oriented moral reasoning, but only when moral reasoning from highest stages would imply trespassing the norms imposed by the Catholic faith, which is connected with fully conscious choice and deep internalization of these norms. These people are also more prone to generate personal moral dilemmas that touch the Catholic faith and they spontaneously justify their moral choices in its light. The examined groups also differ according to the specifics of care-oriented moral reasoning from the conventional level and according to their own definition of being a person involved in religious practices.

Streszczenie: Celem podjęcia prezentowanych w niniejszej pracy badań własnych było sprawdzenie specyfiki związków pomiędzy religijnością (rozumianą jako osobowa relacja z Bogiem) a myśleniem moralnym zorientowanym na troskę i odpowiedzialność za innych, w ujęciu teoretycznym Carol Gilligan (1982). W badaniu wzięło udział 58 osób w wieku 21-31 lat, głównie studentów i absolwentów uczelni wyższych. Osoby badane zostały podzielone na dwie grupy, różniące się miedzy sobą deklaracją osoby co do bycia praktykującą religijnie. W badaniu zastosowano Skalę Religijności Personalnej (Jaworski, 1998), wywiad mierzący myślenie moralne zorientowane na troskę (ECI) (Skoe, 1993) w polskiej adaptacji Doroty Czyżowskiej (2006), a także Kwestionariusz Wspólnotowości autorstwa własnego. Analiza uzyskanych wyników powala na stwierdzenie, że osoby o religijności personalnej są bardziej skłonne do udzielania odpowiedzi z konwencjonalnego poziomu myślenia moralnego, ale tylko w sytuacjach, w których odpowiedzi ze stadiów wyższych mogłyby wiązać się z przekroczeniem norm wiary katolickiej, co równocześnie wiąże się ze świadomym wyborem i głęboką internalizacją tych norm. Osoby te są bardziej skłonne do generowania dylematów moralnych dotykających kwestii wyznawanej wiary oraz spontanicznego uzasadniania podjętych wyborów moralnych w jej świetle. Badane grupy różnią się również ze względu na specyfikę myślenia moralnego z poziomu konwencjonalnego oraz własną definicję osoby praktykującej.