Rozumienie emocji moralnych i poziom rozumowania prospołecznego u dzieci 6-letnich i 10-letnich

W badaniu poddano analizie wzajemne związki i różnice rozumienia emocji moralnych (empatii, wstydu i poczucia winy) i poziomu rozumowania prospołecznego u dzieci 6-letnich i 10-letnich. Przebadano po 15 dzieci z każdej grupy wiekowej. Wykorzystano autorską metodę badania rozumienia emocji moralnych polegającą na wywiadzie dotyczącym dwóch odcinków bajki „Franklin” oraz trzy dylematy („Powódź”, „Przyjęcie” i „Plac zabaw”) z metody Prosocial Moral Reasoning Stories Nancy Eisenberg. Analiza jakościowa sugeruje, że dzieci z obu grup potrafią przyjąć perspektywę drugiej osoby i uświadomić sobie przeżywane przez nią emocje. W wypowiedziach 6-latków częściej niż u 10-latków pojawiają się odniesienia do emocji podstawowych takich jak smutek i szczęście. Z kolei 10-latki lepiej niż 6-latki różnicują wstyd i poczucie winy. W obu grupach dominujący poziom rozumowania prospołecznego to orientacja na potrzeby, choć w grupie 10-latków pojawiają się także dojrzałe poziomy np. rozumowanie pragmatyczne, czy rozumowanie stereotypowe. Uzyskano istotne statycznie korelacje empatii i wieku oraz poziomu rozumowania prospołecznego i wieku, co może stanowić podstawę do formułowania hipotez do kolejnych badań integrujących wybrane aspekty rozwoju emocjonalnego i poznawczego dzieci.

The purpose of the study was to examine interrelations of children's understanding of moral emotion (empathy, shame and guilt) and the development of prosocial moral reasoning. Participants were two groups: 15 six-year-old children and 15 ten-year-old children. Understanding of moral emotions was assessed with interview based on the television story “Franklin”. Children’s prosocial moral judgments were measured using three dilemmas (“The Flood”, “Party Story” and “Bully Story”) from Prosocial Moral Reasoning Stories by Nancy Eisenberg. The results showed statistically significant correlations between age, empathy and the development of prosocial moral reasoning. Children in both groups are able to recognize emotions of another. Younger children more often refer to basic emotions such as sadness and happiness whereas older children can better differentiate between shame and guilt. Children in both groups prefer need-oriented reasoning. The findings were discussed in regard to integrative perspective on children’s moral emotions and moral cognition.