Kreatywny oraz agresywny wymiar systemu rachunkowości.

Prowadzenie działalności gospodarczej jest ukierunkowane na maksymalizowanie podstawowego krótkookresowego miernika informującego o pozycji finansowej firmy, jakim jest zysk. Współczesne warunki rynkowe skłaniają przedsiębiorstwa do funkcjonowania w obszarze kreatywnej rachunkowości, wykorzystującej luki prawne czy możliwość swobodnej interpretacji regulacji prawnych. Jednak nadużywanie kreatywnych praktyk prowadzi do agresywnej księgowości, utożsamianej z oszustwami księgowymi, których podstawową formą jest fałszowanie sprawozdań finansowych. Rozwiązania te – w przeciwieństwie do kreatywnej księgowości – stoją w sprzeczności z nadrzędnymi zasadami rachunkowości, zwłaszcza z regułą jasnego i rzetelnego obrazu sytuacji finansowej przedsiębiorstwa. Celem niniejszej pracy jest dokonanie analizy porównawczej rachunkowości kreatywnej i agresywnej. Pojęcia te błędnie uważane są za wyrazy synonimiczne, podczas gdy każde z nich oznacza inny aspekt stosowania rachunkowości do realizacji celów kadry managerskiej. W pierwszej części zaprezentowano próby definicji kreatywnej księgowości, jej genezę oraz przyczyny stosowania. Nawiązano do problematyki teorii bilansowej Wilhelma Osbahra i przedstawiono istotę polityki rachunkowości oraz standardów rachunkowości, aby umożliwić porównanie normatywnych oraz kreatywnych praktyk w księgowości. W drugiej części pracy zdefiniowano pojęcie agresywnej księgowości, omówiono klasyczną i menedżerską teorię przedsiębiorstwa oraz teorię agencji, wskazując na tkwiące w nich źródła agresywnej księgowości. Dokonano zestawienia agresywnych praktyk w rachunkowości z normatywnym obszarem księgowości. Zaprezentowano również problematykę oszustwa księgowego. Ostatnią część pracy poświęcono empirycznemu wykorzystaniu agresywnej rachunkowości na przykładzie Enrona, m.in. dokonano analizy wskaźników finansowych tej korporacji na tle wyników innych firm z branży energetycznej.

Running a business is oriented to maximization of a basic short-term measure informing about a financial standing of a company, which is profit. Contemporary market conditions induce enterprises to functioning within an area of creative accounting, which make use of legal loopholes or opportunities for unconstrained interpretation of legal regulations. However, abuse of the creative practices leads to aggressive accounting, identified with accounting frauds, which the basic form is an embezzlement of financial statements. These activities, unlike creative accounting, are inconsistent with the fundamental accounting rules, especially with the rule of the true and the fair view of the financial situation of the enterprise. The purpose of this thesis is to carry out a comparative analysis of creative and aggressive accounting. These words are incorrectly considered as the synonyms, when each of them has different meaning and means different aspect of accounting used to realise aims of the management. In the first part of the thesis, attempts at defining creative accounting, its origin and causes of its application, were presented. The thesis refers to the issues of the Wilhelm Osbahr’s balance theory and depicts the essence of accounting policy and accounting standards, in order to enable comparison of the normative and creative practices in accounting. In the second part of this thesis, the term of aggressive accounting was defined. The classical enterprise theory, management theory and the agency theory were discussed, indicating the sources of aggressive accounting resided in them. The juxtaposition of the aggressive practices in accounting with the normative areas of accounting was also carried out. The issues of accounting fraud were also presented. The last part of the thesis is devoted to the empirical appliance of aggressive accounting illustrated with an example of Enron, among others the analysis of the financial indicators of the company against a background of the results of other companies from the power industry was carried out.