Topografia reportażu. Nowy paradygmat badań nad gatunkiem w świetle filozofii i antropologii przestrzeni i miejsca

The literary reportage is usually examined from the epistemological perspective which allocates it in the modernistic ideational area. However, the postmodern spatial turn, even though it refers mostly to the new media or virtual reality, can be a great source of methodological inspiration for the traditional journalism as well. Following the Brian McHale’s concept of the ontological dominant of postmodernity the paper creates a spatial model of the literary reportage, connecting the literary topography with the phenomenology of the Other. It focuses on the liminal space between an area of the Own and an area of the Other, which is a primary frontier of the reporter’s activity. The main thesis of the paper is that the specificity of the reporter’s work results in establishing a kind of a spatial dominant that has a huge influence on the whole text. The paper presents some examples of spatial dominants in Jacek Hugo-Bader, Ryszard Kapuściński, Mariusz Szczygieł, Wojciech Tochman and Małgorzata Szejnert literary reportages.

Reportaż literacki jest zazwyczaj rozpatrywany z perspektywy epistemologicznej, lokującej go w modernistycznej przestrzeni ideowej. Jednakże ponowoczesny zwrot przestrzenny, pomimo iż wiąże się on przede wszystkim z nowymi mediami czy rzeczywistościami wirtualnymi, może być ciekawym źródłem metodologicznej inspiracji również dla tradycyjnego dziennikarstwa. Podążając za koncepcją ontologicznej dominanty postmodernizmu Briana McHale'a, praca tworzy spacjalny model reportażu literackiego, łącząc topografię literacką z fenomenologią Obcego. Koncentruje się na przestrzeni liminalnej pomiędzy obszarem tego, co własne i tego, co obce, będącej podstawową sferą działalności twórczej reportażysty. Centralna teza pracy zakłada, iż specyfika pracy reportażysty skutkuje w wytwarzaniu rodzaju spacjalnej dominanty, która wywiera znaczący wpływ na cały tekst. Praca pokazuje różne przykłady dominant topograficznych w reportażach literackich autorstwa Jacka Hugo-Badera, Ryszarda Kapuścińskiego, Mariusza Szczygła, Wojciecha Tochmana czy Małgorzaty Szejnert.