The object of this study was qualitative and quantitative analysis of selected groups of secondary metabolites as antioxidants in the nineteen species of poliporoid fungi. The object of the study was (Bjerkandera adusta, Daedalea quercina, Daedaleopsis confragosa, Fomes fomentarius, Fomitopsis pinicola, Ganoderma applanatum, Inonotus cuticularis, Inonotus radiatus, Laetiporus sulphureus, Meripilus giganteus, Phellinus igniarius, Phellinus pini, Phellinus pomaceus, Phellinus robustus, Polyporus varius, Trametes gibbosa, Trametes hirsuta, Trametes versicolor oraz Trichaptum abietinum) collected in the years 1999-2012 in the Słowiński National Park and Wolski Forest in Kraków. A review of the literature about chemical composition and biological activity shows that studied species have a lot of potential therapeutic effects including anticancer, antimicrobial, antioxidant and hypoglycemic. In the experimental part extracts from the fruiting bodies were analyzed for the contents of an antioxidant compounds: phenolic acids and indole compounds, using chromatographic techniques: thin layer chromatography (TLC), high performance liquid chromatography (RP-HPLC) and preparative thin layer chromatography (PTLC). In addition from two species selected indole compound was isolated and its structure was determined by nuclear magnetic resonance spectroscopy (1H-NMR) and UV-Vis spectrometry. Based on RP-HPLC analysis six phenolic acids were found: 3,4-dihydroxyphenylacetic, gallic, gentisic, protocatechuic, salicylic and syringic. The total phenolic acid content ranged from 1.39 mg/100 g d.w. (Fomes fomentarius) to 32.58 mg/100 g d.w. (Phellinus robustus). 3,4-dihydroxyphenylacetic acid was found in the highest concentration (11.61-26.68 mg/100 g d.w.). Among indole compounds were found: 5-hydroxy-L-tryptophan, 5-methyltryptamine, indole-3-acetonitrile, L-tryptophan, tryptamine and serotonin. Their total content was from 0.27 mg/100 g d.w. (Trametes hirsuta) to 17.88 mg/100 g d.w. (Phellinus robustus). The dominant indole compound in terms of quantity was L-tryptophan (0.02-7.15 mg/100 g d.w.). There were no indole compounds in the three species (D. quercina, G. applanatum, I. radiatus). Serotonin and 5-methyltryptamine was isolated from extracts P. robustus and P. pini, their structure was determined using spectroscopic methods. Most of the studied species can be a good source of antioxidant compounds.
Przedmiotem niniejszej pracy była analiza jakościowa i ilościowa wybranych grup metabolitów wtórnych o charakterze antyoksydantów w dziewiętnastu gatunkach grzybów poliporoidalnych. Obiektem przeprowadzonych badań były: Bjerkandera adusta, Daedalea quercina, Daedaleopsis confragosa, Fomes fomentarius, Fomitopsis pinicola, Ganoderma applanatum, Inonotus cuticularis, Inonotus radiatus, Laetiporus sulphureus, Meripilus giganteus, Phellinus igniarius, Phellinus pini, Phellinus pomaceus, Phellinus robustus, Polyporus varius, Trametes gibbosa, Trametes hirsuta, Trametes versicolor oraz Trichaptum abietinum, zebrane w latach 1999-2012 na terenie Słowińskiego Parku Narodowego oraz w Lesie Wolskim w Krakowie. Dokonano szczegółowego przeglądu piśmiennictwa na temat składu chemicznego oraz aktywności biologicznej badanych gatunków. Dzięki temu można stwierdzić, że charakteryzują się dużym potencjałem terapeutycznym, wykazując działanie m.in. przeciwnowotworowe, przeciwdrobnoustrojowe, antyoksydacyjne czy hipoglikemizujące. W części doświadczalnej pracy dokonano analizy ekstraktów z badanych owocników na zawartość kwasów fenolowych i związków indolowych, wykorzystując techniki chromatograficzne: chromatografię cienkowarstwową (TLC), wysokosprawną chromatografię cieczową (RP-HPLC) i preparatywną chromatografię cienkowarstwową (PTLC). Dodatkowo z dwóch gatunków wyizolowano wybrane związki indolowe i ustalono ich strukturę z zastosowaniem spektroskopii rezonansu jądrowego 1H-NMR i spektrometrii UV-Vis. Na podstawie analizy RP-HPLC oznaczono sześć kwasów fenolowych: 3,4-dihydroksyfenylooctowy, galusowy, gentyzynowy, protokatechowy, salicylowy i syryngowy. Całkowita zawartość kwasów fenolowych mieściła się w przedziale od 1,39 mg/100 g s.m. (Fomes fomentarius) do 32,58 mg/100 g s.m. (Phellinus robustus). Pod względem ilościowym dominował kwas 3,4-dihydroksyfenylooctowy (11,61-26,68 mg/100 g s.m.). Spośród związków indolowych oznaczono: 5-hydroksy-L-tryptofan, 5-metylotryptaminę, indolilo-3-acetonitryl, L-tryptofan, tryptaminę i serotoninę. Ich całkowita zawartość wynosiła od 0,27 mg/100 g s.m. (Trametes hirsuta) do 17,88 mg/100 g s.m. (Phellinus robustus). Dominującym związkiem pochodnym indolu pod względem ilościowym był L-tryptofan (0,02–7,15 mg/100 g s.m.) W trzech gatunkach (D. quercina, G. applanatum, I. radiatus) nie zidentyfikowano żadnych związków indolowych. Wyizolowano i ustalono tożsamość serotoniny i 5-metylotryptaminy z ekstraktów z owocników Phellinus robustus i Phellinus pini. Większość badanych gatunków może stanowić źródło cennych związków o działaniu przeciwutleniającym.
