"Obsesje" Kena Russela. Tematy przewodnie w twórczości reżysera i sposoby ich ukazania.

The main aim of this work is to highlight the strong connection between subjects and aesthetics in Ken Russell's films. There is no need to separate these two aspects of director's masterpieces, because they are equally important and inseparable. However, there are two visible tendencies in Russell's cinema. The first is to show story without dominance of the form, the second is to tell the story only by possibilities, which are given to director by a film as a communication medium. In the first chapter, reader can find analysis of main three subjects of Ken Russell's films. First is dominance of oppressive society and influence of social rules and regulations on single man. Director had used famous music composers of the XIX century, like Pyotr Tchaikovsky or Gustav Mahler, as protagonist of his films, because they can be examples of people, who weren't accepted and understood by the rest of society during their lives, but than was appreciated by next generations. Second of Ken Russell's 'obsessions' is the matter of love and sexuality. Director was strongly disappointed and angry with British society during the Margaret Thatcher's era. However not only in 80s director criticize society. In his early masterpiece – 'Women in Love' he introduced his personal interpretation of D.H. Lawrence's viewpoint, which the master of modernism had expressed in his books. Russell has depicted protagonist as extremely old-fashioned, but he used Lawrence's novel to show social dominance and results of suppressed sexual desires. The third of Russell's 'obsessions' is the relation between artist and his art. Russell, with his strong associations with philosophy of European Romanticism, believed that the artist is better and closer to absolute than other people. In the second chapter, reader can find different interpretations of aesthetics in Russell's films. Director often mixed styles from different cultures and times to make impression on the audience and to create a kind of visual feast for the eyes. Some academics suggest that the aesthetics of director's works should be named 'MTV aesthetics', however the fact is that influences of camp aesthetics were essential on Russell's films. Director especially liked this esthetics, which has roots in gay sensibility, because of its subversive character and possibility to show social cruelty without pathos or redundant seriousness. To sum up, this work is about strong connection between subjects and aesthetics in Ken Russell's film. The main purpose of this analysis is to highlight how important is treating all of director's films as an inseparably coherent, even if often self-contradictory.

Główny celem pracy jest ukazanie zależności łączącej tematykę i estetykę w filmach Kena Russella. Obie wartości są w przypadku reżysera nieodłączne i dopiero razem stanowią o oryginalności jego stylu. Szczególnie ważne jest podkreślenie, że twórca nie tylko nieustannie dążył do wyrażania swojej opinii na temat społeczeństwa, ale także interesował się możliwościami filmu jako medium. W poszukiwaniu filmowych odpowiedników dla bogactwa muzyki i literatury, osiągnął najwyższy poziom groteskowej estetyzacji, która uczyniła go rozpoznawalnym. W pierwszej części pracy analizie podlegają tematy przewodnie w twórczości reżysera. Pierwszym z nich jest dominacja społeczna i jej wpływ na życie jednostki. Reżyser dla ukazania trudnego losu indywidualistów w nowoczesnym świecie posługuje się biografiami słynnych kompozytorów doby Romantyzmu, jak Piotr Czajkowskie, czy Gustaw Mahler. Reżyser uważa bowiem ich za przykłady niedocenionych przez sobie współczesnych wybitnych jednostek. Drugim tematem przewodnim w twórczości Russella jest zagadnienie miłości i zderzenie jej wyidealizowanej wizji z dziką seksualnością. W grupie filmów podejmujących tę tematykę znajdują się i filmy jawnie sprzeciwiające się podrzędnej roli kobiety, jak i mizoginiczne ukazania drapieżnej kobiety i seksualnie niepewnego mężczyzny. Trzecią „obsesją” reżysera jest ukazanie kontaktu między artystą a dziełem sztuki. To szczególnie ważne dla reżysera zagadnienie, gdyż w każdym ze swoich filmów chciał osiągnąć partnerską relację ze swoimi bohaterami, którymi często byli najwybitniejsi muzycy w historii.W drugiej części pracy podjęta zostaje kwestia estetyki w filmach reżysera. Uważany przez wielu za twórcę „estetyki MTV” Russell, tak naprawdę o wiele częściej używał estetyki kampowej, gdyż ta pozwalała mu ukazywać okrucieństwo społeczeństwa bez zbędnego patosu i z rubasznym poczuciem humoru. Poszukiwanie odpowiedzi na pytanie, jaka jest estetyka filmów Kena Russella nie może powieść się sukcesem, gdyż reżyser często mieszka ze sobą różne inspiracje, czerpane z innych epok, lub dalekich kultur. Nikt jednak nie zaprzeczy, że zarówno dzięki impresyjnym, poetyckim dokumentom, jakie tworzył dla BBC, jak i ekspresyjnym biografiom kompozytorów romantycznych, takich jak Czajkowski (Kochankowie muzyki (1970)), czy Mahler (1974), filmom w "estetyce MTV" (Lisztomania (1975) i Tommy (1975)) czy wreszcie kampowym klasykom (Gotyk (1986), Ostatni taniec Salome (1988)) Russell zasłużył sobie na tytuł filmowego "mistrza wyobraźni”.