The linguistic picture of the world in phrasemes of the village of Rytwiany in Świętokrzyskie Voivodeship

Praca licencjacka pt. Językowy obraz świata utrwalony we frazematyce gwarowej wsi Rytwiany w woj. świętokrzyskim ma na celu zgromadzenie frazemów gwarowych występujących w mowie mieszkańców wsi Rytwiany oraz opartą na ich podstawie rekonstrukcję poszczególnych elementów językowego obrazu świata.W pierwszym rozdziale został określony cel pracy. Ponadto został przywołany w nim również stan badań nad frazeologią gwarową oraz metody gromadzenia materiału.W drugim rozdziale przywołane zostały definicje terminów takich jak: frazeologia gwarowa, frazematyka oraz językowy obraz świata. Są one szczególnie istotne przy opisywaniu zagadnień poruszanych w niniejszej pracy. Trzeci rozdział zawiera charakterystykę terenu badań. Przywołane zostały w nim informacje o położeniu oraz historii Rytwian. W osobnym podrozdziale została scharakteryzowana gwara mieszkańców tejże wsi. Poszczególne cechy gwarowe przedstawione zostały w punktach, do każdego z nich przyporządkowano zapisane fonetycznie przykłady. Ostatnią część tego rozdziału stanowi charakterystyka informatorów. W tym miejscu zostały wyodrębnione i opisane pod kątem umiejętności posługiwania się gwarą, poszczególne grupy wiekowe mieszkańców wsi.Czwarty rozdział to analiza zebranego materiału ze szczególnym uwzględnieniem utrwalonego w nim językowego obrazu świata. W tej części pracy zostały wyodrębnione poszczególne kręgi tematyczne. Pierwszy z nich dotyczy człowieka. Podrozdział ten zawiera analizę wybranych frazeologizmów somatycznych. Poruszone zostało w nim również zagadnienie antropocentryzmu utrwalonego we frazeologii gwarowej. Następna część tematyczna odnosi się do świata zwierząt. Zostały w niej kolejno opisane frazeologizmy, które zawierają w swoim składzie nazwy zwierząt udomowionych, hodowlanych, dzikich, a także owadów. W trzeci podrozdziale została przedstawiona analiza jednostek odnoszących się do świata roślin. Natomiast w czwartym przywołano frazemy związane z kuchnią i gotowaniem. Ostatnią część tego rozdziału stanowi analiza przysłów, które odwołują się do poszczególnych dat z kalendarza ważnych dla społeczności wiejskiej.Do pracy został dołączony również słownik, w którym zawarto wszystkie związki frazeologiczne zgromadzone podczas prowadzenia badań. Słownik został poprzedzony uwagami dotyczącymi zasad redakcyjnych. Wszystkie hasła zostały uporządkowane alfabetycznie, a także opatrzone definicją. W aneksie zamieszczony został wykaz przysłów pojawiających się w pracy. Można znaleźć tam również wzór kwestionariusza do badania frazeologii gwarowej, który został wykorzystany podczas gromadzenia materiału do tejże pracy.

The Bachelor’s thesis’, entitled The linguistic picture of the world in phrasemes of the village of Rytwiany in Świętokrzyskie Voivodeship, aim is to gather dialectal phrasemes which occur in speech of Rytwiany’s residents and to analyze particular elements of the linguistic picture of the world.There is clearly stated aim of the following thesis in the first chapter. Moreover, there is presented the course of study on dialectal phraseology and methodology for collecting data.The aim of the chapter two is to explain essential definitions: dialectal phraseology, phraseme and linguistic picture of the world. These items play a crucial role in describing following topics discussed in this very thesis. The third chapter includes the characteristic of research area. There are presented some information about location and history of the village of Rytwiany. Furthermore, there is the dialect of the village’s people depicted, particular dialect’s characteristics are described and examples are written in a phonetic transcription. The last part of this chapter shows features of the examined respondents and it is divided into age group categories.The aim of the chapter four is to analyze collected material with detailed consideration of the linguistic picture of the world. This part is divided into five subsections, each presents a different subject. The first one’s topic is the man. This section provides an analysis of selected somatic idioms and anthropocentric issues set in dialectical phraseology. The next component refers to animals. There are described set expressions whose terms contain names of domestic animals, breeding animals, wild animals and insects respectively. In the third subsection there are characterized specific items relating to the world of plants. Whereas in the fourth one there are shown phrasemes connected with cuisine and cooking. An analysis of proverb related to important dates for local people is presented in the last part of this chapter. There is also a dictionary of phraseological units attached. It includes all idioms that were gathered during the research. The dictionary is preceded by the acknowledgements section. It also gives a list of words in alphabetical order, each is accompanied by its definition. The index of the words given in this thesis is attached as an appendix. One can also find there a sample of the questionnaire used in the study on dialectal phraseology.