Bunyan’s Pilgrim’s Progress in Translation into Polish. A Case Study.

Niniejsza praca magisterska jest próbą przeanalizowania głównych trudności tłumaczeniowych związanych z tworzeniem polskiej wersji The Pilgrim’s Progress Johna Bunyana. Ta chrześcijańska alegoria pochodzenia protestanckiego należy do najpopularniejszych książek w krajach anglosaskich, jest natomiast praktycznie nieznana w Polsce, która jest krajem zdominowanym przez katolicyzm. Głównym celem analizy jest stwierdzenie, czy możliwe jest przetłumaczenie tej książki w sposób, który nie zdradzałby przywiązania do jakiegokolwiek wyznania chrześcijańskiego, a podkreślał jej uniwersalnie chrześcijańskie przesłanie. Autor przedstawia swoje własne tłumaczenie tego dzieła i porównuje swoje rozwiązania z zastosowanym przez wcześniejszego tłumacza, Józefa Prowera. Analiza jest inspirowana przez metaforę tłumaczenia jako gry. Proces podejmowania decyzji jest pokazany jako trójstronna negocjacja pomiędzy normami kultury źródłowej, normami kultury docelowej oraz normami tekstu. Narzędzie słów kluczowych w kontekście oferowane przez oprogramowanie do konkordancji jest wykorzystane do zidentyfikowania głównych problemów tłumaczeniowych dotyczących słownictwa. Historyczne zmiany znaczeń wyrazów są przedstawione jako źródło wielu trudności. Nadzwyczaj skomplikowane kulturowe odniesienia dzieła do kultury źródłowej oraz kultury docelowej są uważane za istotne czynniki decyzyjne dla tłumacza. Na poziomie tekstowym rozważa się kwestię imion znaczących. Dyskusja obejmuje także problem odniesień biblijnych oraz odniesień do kultury żydowskiej.

This MA thesis is an attempt to analyse the main translation difficulties involved in theprocess of producing a Polish version of The Pilgrim’s Progress by John Bunyan. ThisChristian allegory of Protestant origin belongs to the most popular books in theEnglish-speaking world, but is virtually unknown in Poland, which is a predominantly Catholiccountry. The main aim of the analysis is to find if it is possible to translate this book in a waywhich would be denomination-agnostic and highlight the universally Christian message. Theauthor presents his own translation of this work and compares his own solution with thoseused earlier by the previous translator, Józef Prower. The analysis is guided by the metaphorof translation as a game. The process of the decision-taking is shown as a three waynegotiation between the norms of the source culture, the norms of the target culture and thenorms of the text. The Keywords in Contexts Tool offered by concordance software is used toidentify the principal vocabulary-related translation problems. Historical meaning changes ofwords are shown to be the source of many difficulties. The exquisitely complicated culturalmoorings of the literary work within the source and the target cultures are also considered asimportant decision factors to the translator. At the textual level, the issue of the meaningfulnames is dealt with. The discussion also involves the problems of the Bible references andcultural references to the Jewish culture.