The role of the private investor in the reconstruction and revitalization of historic buildings on the example of castles in Bobolice and Mirow.

Niniejsza praca ma na celu zanalizowanie roli jaką pełnią prywatni inwestorzy w systemie ochrony zabytków, funkcjonującym w Polsce obecnie, a jako przykład posłużyły ruiny dwóch średniowiecznych zamków, w Mirowie i Bobolicach, położonych w odległości ok. 3 km od siebie. Są one obecnie w rękach tego samego właściciela, senatora Jarosława Laseckiego (formalnie rodziny Laseckich). Porównanie Bobolic, obiektu, którego rekonstrukcja została zakończona, z Mirowem pozwoliło dokładniej określić motywację, jaka kieruje prywatnym inwestorem, decydującym się na adaptację czy odbudowę zabytku. Zmiany ustrojowe, jakie zaszły w Polsce na przełomie lat 80. i 90. XX wieku głęboko wpłynęły na sytuację polskich zabytków. Państwo przestało pełnić rolę jedynego opiekuna budowli uznanych za zabytkowe, większość z nich stała się własnością lokalnych jednostek administracyjnych, na które spadł też obowiązek ich utrzymania i ochrony. Wiele z tych zabytków – szczególne dworów, pałaców czy zamków – przeszło w ręce prywatne. Nowa sytuacja wymogła na władzy państwowej szybkie modyfikacje w prawnym systemie ochrony dziedzictwa kulturowego, które jednak wydają się nie nadążać za zmieniającymi się realiami, zamiast podejmować działania prewencyjne, na niebezpieczne dla polskich zabytków działania reaguje się przeważnie post factum. Praca podzielona została na cztery główne części. Poprzedzony krótkim wstępem rozdział pierwszy, jako wprowadzenie zawiera dzieje badań na temat historii i architektury zamków w Mirowie i Bobolicach. W rozdziale drugim, podzielonym na dwa podpunkty odpowiadające poszczególnym zamkom umieszczone zostały: historia obiektu, jego opis wraz z podziałem na fazy chronologiczne oraz informacje dotyczące rewaloryzacji. Trzeci rozdział obejmuje charakterystykę prawnych i doktrynalnych aspektów rewaloryzacji zabytków w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem przykładu Bobolic. Ostatnia, czwarta część obejmuje analizę zebranego w poprzednich rozdziałach materiału oraz porównanie sytuacji zamków w Mirowie i Bobolicach z innymi, podobnymi przykładami z terenu Polski. Całość zamyka krótkie podsumowanie, a uzupełnia bibliografia oraz zebrany materiał ikonograficzny.

This paper is designed to analyze the role of the private investor in the system protection of historical monuments, currently existing in Poland. As an example were used two ruined medieval castles, in Mirów and Bobolice, located approximately 3 km from each other. They are now in the hands of the same owner, Senator Jarosław Lasecki (formally of family Lasecki). Comparison of the reconstructed castle ruins Bobolicach with ruins of Mirow castle helped define more precisely the motivation, which manages private investor deciding on adaptation and reconstruction of the monument. The political changes that took place in Poland in the late 80s and 90s of twentieth century deeply affected the Polish monuments. State authorities ceased to act as the only guardian of buildings classified as historic, most of them became the property of local administrative units that have obtained the obligation to maintain and conserve them. Many of these monuments - particularly mansions, palaces and castles - passed into private hands. The new situation forced the state authority quick changes in the legal system of protection of cultural heritage, which, however, do not seem to keep up with the changing realities. Instead of taking preventive action, for the most dangerous for Polish monuments activities authorities react post factum. This thesis is divided into four main parts. Chapter One (preceded by a brief introduction) as an introduction includes history of research on the history and architecture of castles in Mirow and Bobolice. In the second chapter, which is divided into two sections corresponding to different castles have been placed: the history of the object, its description and information about the the process of revalorisation. The third chapter includes the characteristics of the legal and doctrinal aspects of the renovation of monuments in Poland with particular reference to the example of Bobolice. The last, fourth section includes an analysis of the data collected in the previous chapters and the comparison of the castles in Mirow and Bobolice with other similar examples in Poland. The whole closes brief summary and complete bibliography and iconographic material collected.