W poszukiwaniu sensu życia - Spowiedź Lwa Tołstoja

Autorka niniejszej pracy analizuje życie i twórczość Lwa Tołstoja, rozumiane jako zmierzanie do odnalezienia sensu życia. Za centralny punkt w biografii pisarza uważana jest Spowiedź, wyznaczającą zwrot w twórczości i życiu pisarza oraz będąca podsumowaniem poszukiwań sensu życia oraz głębokiego załamania psychicznego pisarza. Dzieło to stanowi surowy obrachunek z dotychczas wyznawanymi poglądami, odżegnanie się od prowadzonego do tego czasu stylu życia, a także wyznacza nowy okres działalności jej autora. W Spowiedzi dokonuje się krystalizacja światopoglądu Tołstoja i ma miejsce wyznaczenie ram doktryny zwanej „tołstoizmem”, która w zasadniczych zarysach powstała już wcześniej.Centralnym zagadnieniem w światopoglądzie Lwa Tołstoja była sprzeczność między przemijającym istnieniem jednostki a nieskończonym istnieniem świata. Szukał on takiego rozwiązania owej sprzeczności, przy którym sens życia ziemskiego jednostki nie uległby zaprzepaszczeniu, nie przekształcałby się w bezsens wobec nieuchronnie grożącego unicestwienia. Kwestia życia i śmierci jest jednym z podstawowych zagadnień myśli Tołstoja. Leży ona u podstaw jego twórczości – zarówno literackiej, jak i filozoficznej. Śmierć budziła w nim przerażenie, gdyż jeśli Boga nie ma, to śmierć jest nicością.Rozwiązanie sprzeczności między życiem a śmiercią stanowiło cel życia Tołstoja. Udało mu się tego dokonać końcem lat siedemdziesiątych, a efekty jego wytrwałej pracy umysłowej opisał w swojej Spowiedzi. Stała się ona podsumowaniem poszukiwań ideologicznych pisarza oraz świadectwem kulminacji nastroju lęku przed śmiercią, który towarzyszył mu przez całe dotychczasowe życie.Jednakże zarówno wcześniejsza twórczość, jak i listy czy dzienniki Tołstoja, ale również tekst samej Spowiedzi dają liczne dowody na to, iż tak zwany kryzys był procesem, który rozpoczął się znacznie wcześniej, i że Tołstoj od wczesnych lat swego życia był człowiekiem intensywnie poszukującym sensu życia i Boga. Konkretyzacja idei wypowiedzianych w Spowiedzi znajduje miejsce w późniejszych traktatach filozoficznych pisarza oraz jego dziełach literackich. Jednakże wcielenie w życie owych zasad, mających prowadzić do osiągnięcia szczęścia na ziemi, okazało się dla Tołstoja niemożliwe, powodując nieznośny dysonans. Ostatnie trzydzieści lat po napisaniu swego dzieła spędził on na wytrwałym głoszeniu swych idei i próbach życia zgodnie z własnymi przekonaniami. Całe jego życie było wieczną wędrówką w poszukiwaniu sensu życia oraz wypełnienia własnego życia owym sensem.

The author of this study aims to analyse thoroughly the life and work of Leo Tolstoy, which is understood by her as striving after finding the meaning of life. A Confession is considered not only as the turning point in Tolstoy’s writing career but also as the summary of his findings upon the meaning of life after his severe nervous breakdown. The work is the expression of the writer’s coming to terms with his past and dissociating himself from the so far outlook on life. It determines also the new period in Tolstoy’s writing activity. A confession is the crystallization of the writer’s world view, known later as Tolstoyism.The main philosophical views of Leo Tolstoy revolved around the contradiction between the passing existence of a human being and the infinity of the universe. He was searching for a solution that would not be in a denial to the meaningfulness of human life on Earth. The issue of life and death is one of the main problem of Tolstoy’s both philosophical and literary thought. Death made the writer being overcome with terror because if there was no God – the Death is nothingness.The reconciliation between the above contradictions made the meaning to Tolsoy’s life. He managed to achieve it in the late seventies, when he described the results of his persistent intellectual work in A Confession. The work became later considered as the testimony to the climax of feelings, such as fear of death or constant anxiety. The novelist was accompanied by those moods till the end of his days. A Confession and earlier works of Tolstoy are the proof that the so called crisis was the process that began much earlier in his life. In fact, Tolstoy was searching for God and the meaning of life since the early years of his life.The crystallization of ideas that are to be found in A Confession takes place in the later philosophical treatises and other works of the writer. Nevertheless, it was impossible for Tolstoy to turn his own words into action. The inability to follow those rules, that were to lead him to happiness, gave rise to the inner conflict. The last thirty years of his life, after writing his greatest work, Tolstoy spent on persistent promoting of his ideas and attempts to live his own life in accordance with those. Tolstoy’s whole life was w journey in the name of searching the meaning of life and living a more meaningful life.