Humor jest jednym z czynników, które konsolidują i wzmacniają społeczeństwo a także jego tożsamość zbiorową. W niniejszej pracy staram się wykazać, że tak właśnie jest - że tę rolę pełnią nie tylko kultura, obyczaje, polityka, prawo, religia, czy wspólne interesy, ale również coś tak prozaicznego, jak wspólne poczucie humoru, które konstytuować może tożsamość narodową, chociażby przez wykorzystanie teorii wyższości, mówiącej, że za pomocą dowcipu opowiadanych przeciwko komuś rośnie jednocześnie nasza duma i poczucie wartości - również narodowej. Od zarania dziejów (od najwcześniejszych przekazów i myśli na jego temat - platońskich, jak również arystotelesowskich) humor pełni w społeczeństwie wiele funkcji. Choć był on w starożytności pogardzany i traktowany przez filozofów z lekceważeniem, w późniejszych wiekach odzyskał należną sobie pozycję, i stał się wręcz przejawem inteligencji, którego nie należy się wstydzić, a także w późniejszych, bliższych współczesności wiekach - od XIX wieku - obroną i pokrzepieniem w walce o ideały. Tę rolę pełniła przede wszystkim satyra. Szczególnym rodzajem humoru wśród rozróżnianych na narodowościowe jest wielowymiarowy i wielogatunkowy humor żydowski, który, ze względu na swoją specyfikę, może być jednocześnie zarówno hermetyczny, jak i uniwersalny. W związku z tym, że humor wykorzystywano jako broń i był on już na stałe obecny w życiu publicznym (chociażby poprzez dowcipy i karykatury polityczne w gazetach), humor szybko doszedł do głosu w polityce. Do wydarzeń, w których rola humoru i nastawienia była ważna można z pełnością zaliczyć Holocaust i II Wojnę Światową. Wśród postaw, które się wtedy kształtowały były m.in. zimna kalkulacja, próby zmiany tożsamości, minimalizm, oportunizm czy rewolucja w dziedzinie dotychczasowej moralności, gdzie zasady sprzed wojny przestały obowiązywać. Aby przetrwać, należało "żonglować" sprytnie tymi metodami i postawami, jednocześnie zachowując nadzieję i dobre myśli, o czym pisze obszernie Viktor E. Frankl w swoim dziele "Człowiek w poszukiwaniu sensu". Niektórzy odnajdowali się w sztuce i twórczości, tak jak właśnie Frankl i Józef Bau, bohaterowie mojej pracy.Józef Bau, krakowianin, artysta i twórca grafiki użytkowej okazał się potrzebny w getcie jako kartograf. Przez lata tworzył gorzkie humorystyczne rysunki oraz grafiki, ilustrujące życie w obozie. Część z nich znajdziemy w jego autobiografii "Czas zbezczeszczenia" i innych jego pracach (tomikach wierszy). W swoich pracach graficznych akcentował absurd żydowskiego położenia, ale i nie tylko - w swoich utworach literackich dawał upust drugiej, marzycielskiej stronie swojej natury, gdzie nawet najciemniejsza strona wydarzeń wciąż miała jakieś pozytywy (pod groźbą śmierci poznał swoją przyszłą żonę, Rebekę Bau). Mimo, że Bau starał się swoją twórczością rozweselić odbiorców, sam, oprócz wątku pracy twórczej, w życiu prywatnym nie do końca radził sobie ze swoimi przeżyciami - wg Tomasza Owoca, kuratora wystawy twórczości Baua w Fabryce Emalia Oskara Schindlera oraz listów, które wymieniał ze swoim nauczycielem z akademii, Bau po wojnie nigdy nie ukończył studiów, poważnie się zadłużył i cierpiał na syndrom PTSD (syndrom stresu pourazowego). Miewał nawet myśli samobójcze. Nie był on więc do końca jednowymiarowym człowiekiem, dla którego nieszczęście własne i innych jest jedynie materiałem do wyśmiania, nawet w formie obrony. Mimo to jednak swoimi pracami i humorystycznym zdystansowaniem wytyczał swoim przeżyciom granicę, za którą te nie powinny nigdy wychodzić - nie powinny one być przedstawiane na poważnie, ponieważ to właśnie dystans, który znajdziemy w humorze jest największą bronią człowieka przeciwko nieprzyjemnościom i nieszczęściom jakie go spotykają.
Humor is one of the factors which consolidate and strengthen society and its collective identity. In my thesis I'll try to show that not only culture, customs , politics , law, religion, or common interests can create and legitimize national identity, but also there's something as trivial as common sense of humor. It works because of using the theory of superiority, saying that a joke told against someone increasing our pride and self-esteem as the nation and collect identity.Since the antiquity (from the earliest thoughts about humour - Plato as well as Aristotle) humour had many functions in the society. While it was despised and disrispected by philosophers later it became a sign of intelligence, which is not to be ashamed of, and, closer to the present times - since the nineteenth century - the defense and encouragement in the fight for ideals. The satire was the perfect genre to use for it. A special type of national humour is jewish one, which, due to its specific nature, it can be simultaneously hermetic and universal both.In view of the fact that humor was used as a weapon , and it was already permanently present in public life (even through jokes and political cartoons in newspapers), humor became important in the politics, especially during the big historical events like Holocaust or World War II. Among the ideas that were then developed and using we can include cold blooded calculation, trying to change the self-identity , minimalism, opportunism and the current revolution in morals , where the principle of the pre-war times were no longer important. To survive, people had to mix these methods and attitudes cleverly. Among the other methods were "self-therapy" by art and creativity in the spare time. Viktor E. Frankl in his book titled "Man in search of meaning" mentioned it clearly. People who wanted to escape from the reality discovered the art and creativity for themselves, just like Frankl 's and Joseph Bau.Joseph Bau, the cracovian artist and creator of the graphic design was needed in the ghetto as a cartographer . Over the years, he created a bitter humorous drawings and graphics to illustrate life in the camp. Some of them can be found in his autobiography and his other works like poems.In his graphic works he emphasized the nonsense of the Jewish position, but not only - in their literary works he showed up to a reader the another, dreamy side of his nature, where even the darkest side of events still has some positives (in the thread of death he met his future wife, Rebecca Bau ) .Although Bau tried to cheer up the audience with their work, he's private life was sadder than reader could think. According to knowledge and research of Thomas Owoc , carer of Bau artworks exposition in Oskar Schindler's Enamel Factory and letters that he exchanged with his academy teacher, Bau got into huge debt and suffered from the syndrome of PTSD ( post-traumatic stress syndrome). He had suicide thoughts too.Nevertheless, his artwork and humorous distance was building a wall for his real emotions which should never leave - they shouldn't be never presented seriously, because the distance included in humour is the greatest weapon against human misery.
