Celem niniejszej pracy magisterskiej była analiza porównawcza języka erotycznego w książce „Pianistka” (The Piano Teacher) feministycznej pisarki Elfriede Jelinek i jej tłumaczenia na język polski przez Ryszarda Turczyna.Na wstępie pracy poruszone jest zagadnienie tłumaczenia, poczynając od jego istoty, poprzez historię oraz przywołanie jednych z najbardziej znanych teorii tłumaczenia.Tłumaczenie zostało podzielone na dwa rodzaje: tłumaczenie tekstów fachowych i tłumaczenie tekstów literackich z przybliżeniem trudności, na które napotyka tłumacz w trakcie swej pracy. Musi on spełniać pewne wymogi, tj. np. znajomość kultury, historii, zarówno związanych z jego rodzimym językiem, jak i z językiem wyjściowym. W przypadku tłumaczenia tekstów literackich ważne jest oddanie pełnego sensu i przesłania, jakie dane dzieło niesie ze sobą. Istotną rolę odgrywa tu styl tłumaczenia, na jaki zdecyduje się tłumacz.W celu przeprowadzenia rzetelnej analizy niezbędne jest w przypadku Elfriede Jelinek przywołanie pojęcia feminizmu i nakreślenie głównych cech w odniesieniu do językoznawstwa.Tłumacz dzieła literackiego ma do czynienia z różnymi aspektami ekwiwalencji – pojawia się tu wiele kwestii spornych, co do stosowania określonych typów ekwiwalencji. Jedne z popularniejszych typów zostały krótko omówione, ze względu na wpływ ekwiwalencji na tłumaczenie tekstu literackiego.Elfriede Jelinek jest niezwykłą osobowością, znaną na całym świecie dzięki otrzymanej w 2004 roku Nagrodzie Nobla, jej powieść „Pianistka” posiada cechy autobiograficzne.Problemem w trakcie przygotowywania pracy był właśnie nietypowy język Elfriede Jelinek, który sprawiał również trudności Ryszardowi Turczynowi, co łatwo zauważyć podczas lektury obu książek – oryginału i jego polskiego przekładu. Do wysiłku umysłowego zmusza również psychoanalityczne podejście Jelinek do tematu związków, jakie powstają między bohaterami jej utworu. Tłumaczenie „Pianistki” Ryszarda Turczyna pozostawia wiele do życzenia. O ile wersja oryginalna dzieła w języku niemieckim brzmi twórczo, o tyle w przypadku polskiego tłumaczenia można nabyć obawy, czy tłumacz zna dobrze język docelowy tłumaczenia, który przecież jest dla niego językiem ojczystym.
In der vorliegenden Arbeitwird ein Vergleich zwischen der erotischen Sprache und Feminismus in Elfriede Jelineks Prosastück „Die Klavierspielerin“ und der polnischen Übersetzung von Ryszard Turczyn „Pianistka“ gezogen.Die Analyse wird in Bezug auf die erotische und feministische Sprache durchgeführt.Die Magisterarbeit wird in zwei Teile gegliedert. Im ersten, theoretischen Teil, wird kurz das Wesen des Übersetzens, so wie die Definition und die bekannten, sich mit dem Thema der Übersetzung beschäftigten Theorien besprochen. Danach wird auch die Rolle des Übersetzens nahegebracht und die Gliederung der Übersetzungen nach dem Typ vollgebracht. Weiter wird die literarische Übersetzung ausführlich geschildert, der Stil in Literaturübersetzung und die fürs Übersetzen nötigen Fähigkeiten, Eigenschaften, die der Übersetzer besitzen sollte, vorgelegt.Unter Bezugnahme auf die Sprache wird sehr kurz und bündig Feminismus-Thema besprochen, und dabei u. a. stereotypische Rollenverteilung oder Unterschiede zwischen Frauen und Männern.Der zweite Kapitel wird dem Äquivalenz-Problem gewidmet, weil sie den Literaturübersetzern verschiedene Schwierigkeiten bereitet; ein paar bestimmten Äquivalenz-Modellen werden in wenigen Worten präsentiert.Im dritten Kapitel werden die Autorin von „Die Klavierspielerin“ – Elfriede Jelinek, ihre Persönlichkeit und ihr Werk aufgewiesen.In dem zweiten, praktischen Teil, wird das oben genannte Werk und seine polnische Übersetzung von Ryszard Turczyn ausführlich analysiert und erforscht – unter dem Aspekt von Erotik und Feminismus.Auf dieser Basis werden dann die Schlussfolgerungen für Jelineks Sprache in „Die Klavierspielerin“ und für die polnische Übersetzung von Turczyn gezogen.
The aim of this master’s thesis was a comparative analysis of erotic language in the book titled “The Piano Teacher” written by feminist writer Elfriede Jelinek and its translation into Polish made by Ryszard Turczyn (“Pianistka”).At the outset of work dealt with is the issue of translation, from its very nature, through history and recall some of the most well-known theory of translation.Translation was divided into two types: translation of specialised texts and literary translation with an approximation of the difficulties encountered by the translator in the course of their work. The translator must meet certain requirements, such as for example, knowledge of the culture, history, both related to his/her native language, and with output language. In case of translation of literary texts, a very important question is putting full meaning of a work, and message that the work entails. An important role is played by the style of the translation, for which chooses a translator.In order to provide a fair analysis – in case of Elfriede Jelinek - is necessary for recall idea of feminism and to outline the main characteristics in relation to linguistics.Translator of literary works is dealing with various aspects of equivalence - there are many contentious issues regarding the use of certain types of equivalence. Some of the more common types are briefly discussed, due to the impact of equivalence in translation of a literary text.Elfriede Jelinek is an extraordinary personality, known throughout the world thanks to the Nobel Prize awarded in 2004; the novel “The Piano Teacher” has the autobiographical characteristics.The problem that appeared in the preparation work was very unusual language used by Elfriede Jelinek, and it is worth to note that this language has also made the difficulties to Ryszard Turczyn as easy to see as you read both books - the original and the Polish translation thereof. The mental effort is also forced by Jelinek psychoanalytic approach to the topic of the relationships which arise and develop between the characters of her work. The translation of „ The Piano Teacher” made by Ryszard Turczyn leaves much to be desired. While the original version of the work in the German language sounds creative, whereas in the case of Polish translations you may have concerns whether the translator knows the target language of translation, which after all is his mother tongue.
