The author has dealt with Dębowiec - the ex-town in south-western part of the Podkarpackie (Rzeszów) Voivodeship, on the Wisłoka river, at the foot of the Beskid Niski Mts. Warm climate, good soils, abundance of water and forest were favourable for settlement and agriculture.The discussed locality, founded within a border zone of Poland and Ruthenia, obtained civil rights in 1349. As a local centre of craft and trade, owing routes to Hungary and Ukraine, has developed considerably - until the 17th cent., when wars and elementary disasters occured. This crisis, lasting also under Austrian regime (1772-1918) caused an administrative degradation of Dębowiec in 1934. The post-war redevelopment, due to commuting to the city of Jasło (the industrial centre), and also owing the transition of Poland to market economy system in 1990, was marked by economic activity of the local population and the demographical growth. At Dębowiec the actuel number of inhabitants amounts 2120 (2014).In the ex-town centre the medieval urban pattern is still seen, with a market square, regular street network = and 70 historic monuments (two churches, a mansion and some 50 wooden houses). In north, new houses are built by people immigrating from Jasło - this is an eve of suburbanization, caused by the adjacent city, populated by some 40.000. inh.Dębowiec is not a typical satellite settlement. As the comune centre (13 villages, 8,5 thous. inh.) has two schools, Gmina Office, museum, library, shops, restaurants - and 153 economic entities, mostly the tertiary ones (64%), with construction and industrial, too. The supralocal function is tourism - due to the St. Mary Sanctuary and the Magurski National Park nearby.Plans for future contain the technical infrastructure modernization, a protection of the cultural heritage and the tourist function growth. For inhabitants, enquired by the author, a crucial task were new job places. As regard the restitution of urban status, they were divided: 42 % yes, 49 % - no. Some critieria are fulfilled by Dębowiec, but other - not yet.
Przedmiotem pracy był Dębowiec – dawne miasto w południowo – zachodniej części województwa podkarpackiego, w powiecie jasielskim, dolinie Wisłoki, u stóp Beskidu Niskiego. Ciepły klimat, żyzne gleby, lasy i wody sprzyjały osadnictwu i rolnictwu.Wieś, założona na pograniczu Polski i Rusi, w 1349 r. uzyskała prawa miasta. Jako ośrodek handlu (szlaki na Ruś i Węgry) i rzemiosła, Dębowiec rozwijał się pomyślnie do XVII w. – okresu wojen i klęsk żywiołowych. Zapoczątkowany wtedy kryzys trwał w okresie zaboru austriackiego (1772-1918) i doprowadził do administracyjnej degradacji w 1934 r. Jednak po II wojnie światowej rozwinął się dzięki kontaktom z pobliskim Jasłem (miejsce pracy i nauki), a po 1990 r. – wskutek ożywienia lokalnej przedsiębiorczości. Dawne miasteczko liczy obecnie 2120 ludności.Centrum Dębowica zachowało średniowieczny układ przestrzenny – duży rynek, regularną sieć ulic – i prawie 70 zabytków, w tym dwa kościoły, dwór i ponad 50 starych domów, przeważnie drewnianych. W północnej części wsi rozwija się budownictwo jednorodzinne osób przybywających tu z jasła – przejaw suburbanizacji, pod wpływem tego 40-tysiecznego ośrodka miejskiego. Dębowiec nie jest jednak typowym osiedlem satelitarnym. Jako centrum gminy (13 wsi z 8,5 tys. ludności) jest lokalnym ośrodkiem administracyjnym, są tu dwie szkoły, muzeum, biblioteka, sklepy i zakłady gastronomiczne, a wśród 153 podmiotów gospodarczych dominują (64%) usługowe, w tym handlowe, ponadto liczą się jeszcze budowlane i przemysłowe. Ponadlokalną funkcją jest turystyka - dzięki sanktuarium i sąsiedztwu Magurskiego Parku Narodowego. Plany na przyszłość zakładają modernizację technicznej infrastruktury Dębowca, przy dbałości o kulturowe dziedzictwo dawnego miasta oraz rozwój turystyki. Ankietowani przez autorkę mieszkańcy zwracali też uwagę na niedobór miejsc pracy na miejscu. Co do ewentualnego przywrócenia Dębowcowi praw miejskich, byli podzieleni (42 % za, 49 % - przeciw). Czas pokaże, czy ta restytucja nastąpi.
