Sezonowe zmiany składu chemicznego potoków tatrzańskich w profilu hydrochemicznym Białki.

Celem pracy było określenie przebiegu zmian składu chemicznego wód wzdłuż profilu hydrochemicznego Białki z uwzględnieniem prowadzonej gospodarki wodno-ściekowej. Podjęto próbę określenia czynników kształtujących skład chemiczny potoków w odniesieniu do zmian w tempie miesięcznym. Obszar badań obejmował pięć stanowisk zlokalizowanych na obszarze Tatr i Podhala: trzy wzdłuż Białki (Białka Łysa Polana, Białka Kotelnica Białczańska i Białka Trybsz) i dwa jej dopływy (Oczyszczalnia Czarna Góra i Czerwonka Białka Tatrzańska Grapa). W czasie 13 serii (od 25-III-2013 r. do 31-III-2014 r.) pobrano 65 próbek wód. W Laboratorium Chemicznym IGiGP UJ metodą chromatografii jonowej (DIONEX 2000) oznaczono skład chemicznych w zakresie 14 jonów: Ca2+, Mg2+, Na+, K+, HCO3-, SO42-, Cl-, Li+, F-, Br-, z uwzględnieniem związków eutrofizujących: NH4+, NO3-, NO2-, PO43-. Wzdłuż profilu hydrochemicznego Białki – od granicy TPN do Trybsza – wraz z przyrostem powierzchni zlewni obserwowany jest wzrost siły antropopresji wyrażony pojawianiem się wyższych stężeń związków eutrofizujących. Potok Czerwonka reprezentujący fragment zlewni z nieuregulowaną gospodarką wodno-ściekową jest mniej zanieczyszczony niż ścieki odprowadzane z oczyszczalni biologicznej Czarna Góra. Świadczą o tym stężenia związków biogennych oraz przekraczane wartości graniczne jakości wód. We wszystkich stanowiskach obserwowano sezonowe zmiany składu chemicznego wód, związane z naturalnym procesem rozcieńczania badanych wód niskozmineralizowanymi wodami opadowymi.

The aim of the study was to determine the course of changes in the chemical composition of water along the hydrochemical profile of the Białka river, with regard to the water and sewage management. An attempt was made to determine the factors affecting the chemical composition of streams in relation to monthly changes. The study area consisted of five sites, located within the Tatras and Podhale: three sites along the Białka river (Białka Łysa Polana, Białka Kotelnica Białczańska and Białka Trybsz) and its two tributaries (Czarna Góra Treatment Plant and Czerwonka Białka Tatrzańska Grapa). During 13 series (from March 25th 2013 to March 31st 2014), 65 water samples were collected. The chemical composition in terms of 14 ions: Ca2+, Mg2+, Na+, K+, HCO3-, SO42-, Cl-, Li+, F-, Br-, including eutrophication compounds: NH4+, NO3-, NO2-, PO43- was determined at the Chemical Laboratory of the Jagiellonian University IGSM using the ion chromatography method (DIONEX 2000). An increase in the anthropogenic pressure was observed with the increase of the catchment area, along the hydrochemical profile of the Białka river, from the border of the TNP to Trybsz, expressed by the detection of higher concentrations of eutrophication compounds. The Czerwonka stream, representing a fragment of the catchment with unregulated water and sewage management, is less polluted than sewage discharged from the biological treatment plant Czarna Góra. This is evidenced by the concentrations of nutrients and exceeded limits of water quality standards. Seasonal changes in the chemical composition of water, due to the natural process of water dilution by low-mineralized rainwater, was observed in all sites.