"Istota i zasady wywłaszczenia nieruchomości w polskim prawie administracyjnym"

Expropriation is an institution that has an extremely severe impact on the rights of citizens; it therefore is used in exceptional circumstances and is treated as a solution to be used as a last resort. Its essence boils down to forced deprivation of ownership of a specific property, by way of an administrative decision, in exchange for compensation, to the State or a local government unit, and its assigning it entirely to a public purpose. In my paper, I presented the procedure of expropriation, what characterizes the institution, and how expropriation is understood in different normative acts. Focusing on the Law of Real Estate Management - an act which regulates the expropriation proceedings - I have presented what can be subject to expropriation, in favor of which operators can expropriation proceedings be carried out, and how to understand a public purpose, in connection with which the expropriation is made. After all, this purpose raises a lot of controversy in the literature and case law, and although the law expressly mentions what should be understood by a public purpose, the rules are interpreted differently in relation to the essence of the expropriation proceedings. While considering what the expropriation procedure is and analyzing its various stages, I have singled out certain rules relating to the expropriation procedure, starting from the initiation of proceedings and ending with the return of the property, if this proves to be unnecessary for the purpose set out in the decision on expropriation. These rules define the expropriation procedure and allow the person who is to be deprived of the basic right of property to control whether the state does not abuse its powers and whether the appropriate procedure is observed.

Wywłaszczenie jest instytucją, która niezwykle dotkliwie ingeruje w prawa obywateli dlatego stosowana jest wyjątkowo i traktowana jest jako rozwiązanie stosowane w ostateczności. Jego istota sprowadza się do przymusowego odjęcia prawa własności konkretnej nieruchomości, w drodze decyzji administracyjnej w zamian za odszkodowanie na rzecz Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego i przeznaczeniu jej w całości na dany cel publiczny. W swojej pracy przedstawiłam na czym polega postępowanie wywłaszczeniowe, czym charakteryzuje się ta instytucja i jak wywłaszczenie rozumiane jest w różnych aktach normatywnych. Skupiając się na ustawie o gospodarce nieruchomościami - aktu, który reguluje postępowanie wywłaszczeniowe przedstawiłam co może podlegać wywłaszczeniu, na rzecz jakich podmiotów może zostać przeprowadzone postępowanie wywłaszczeniowe oraz jak należy rozumieć cel publiczny, w związku z którym dokonuje się wywłaszczenia. Cel ten budzi bowiem spore kontrowersje w literaturze i orzecznictwie i chociaż ustawa wymienia enumeratywnie co należy rozumieć przez cel publiczny, to regulacje te są różnie interpretowane w odniesieniu do samej istoty postępowania wywłaszczeniowego. Rozważając na czym polega postępowanie wywłaszczeniowe oraz analizując poszczególne jego etapy, wyróżniłam pewne zasady związane z procedurą postępowania wywłaszczeniowego, poczynając od wszczęcia postępowania, a kończąc na zwrocie nieruchomości, jeśli ta okaże się zbędna na cel określony w decyzji o wywłaszczeniu. Zasady te wyznaczają przebieg postępowania wywłaszczeniowego i sprawiają, że podmiot, który ma zostać pozbawiony podstawowego prawa jakim jest własność może kontrolować czy państwo nie nadużywa swoich uprawnień i czy zachowana jest odpowiednia procedura.