Praca jest próbą analizy działalności Cyrku Rodziny Afanasjeff i jej inicjatora, Jerzego Afanasjewa, na tle kultury studenckiej lat 50. i 60. XXw. Pierwszy rozdział referuje sytuację polityczną powojennej Polski, poniemieckiego Pomorza, zniszczonego Gdańska i sprzyjającego artystycznym inicjatywom Sopotu. Autor zwraca uwagę na kształtowanie się nowego systemu (komunizm), a także na pierwsze ruchy rewizjonistyczne, które poprzedziły "odwilż" w 1956 r. Na tym tle pokazane zostają pierwsze inicjatywy studenckie na Wybrzeżu (powstanie teatrzyku "Bim-Bom", teatrzyku rąk Co-To, kabaretu To-Tu, Teatru Rozmów i plastycznego Teatru Galeria Jerzego Krechowicza), które skupiły się w klubie studenckim Żak w Gdańsku. Drugi rozdział prezentuje rys biograficzny Jerzego Afanasjewa, artysty wywodzącego się z teatrzyku "Bim-Bom". Następnie omawiane są jego poglądy na sztukę teatru, aktorstwo i reżyserię. Autor przywołuje takie inspiracje dla jego twórczości, jak: cyrk, pantomima, commedia dell'arte, kabaret, a także powtarzające się motywy i postaci: Błazen, Klown, Arlekin, Pierrot, którzy porównywani są do Everymana. Ponadto zwrócona zostaje uwaga na interdyscyplinarność zainteresowań Afanasjewa (teatr, film, poezja, proza). Na koniec przywoływane są najważniejsze nazwiska współpracowników Afanasjewa przy Cyrku Rodziny Afanasjeff (m.in. Ryszard Ronczewski, Alina Afanasjew, Janusz Hajdun).Trzeci Rozdział jest opisem działalności Cyrku Rodziny Afanasjeff, zainicjowanym w 1959 r., jako niezależna działalność od innych teatrzyków Żaka, ale również jako naturalne następstwo poetyki "Bim-Bomu" i skeczu "Cyrk (Parodia)" (1955), pochodzącego z programu "Ahaa!". Rozdział skupia się na bimbomowym skeczu (jako wstępie do dalszej twórczości), przywołując postaci, które pojawią się później w Cyrku Rodziny Afansjeff: Dyrektor Cyrku, Błazen, a także na rozwijanych później motywach (interdyscyplinarność, parodia, kondycja artysty w trudnych czasach). Następnie zanalizowane zostają wybrane skecze z pierwszego spektaklu Cyrku Rodziny Afanasjeff "Tralabomba" (1959), w których poddane refleksji zostają powtarzające i rozwijające się motywy. Ponadto autor umieszcza program w kontekście polityki Gomułki i stopniowego zmniejszania swobód obywatelskich i oskarżeń wobec rewizjonistów. "Tralabomba" wydaje się odpowiedzią na osobiste przeżycia artysty (J. Afanasewa) w tamtym momencie polskiej historii. Później autor analizuje na wybranych fragmentach drugi program Cyrku "Dobry wieczór Błaźnie (1962). Szczególnie skupia się na postaci Dyrektora Cyrku, który ewoluował z brutalnego naganiacza w zmechanizowanego Poliszynela; oraz Arlekina (Błazna), który stał się głównym bohaterem programu o pacyfistycznej i antymilitarnej wymowie. Na koniec trzeciego rozdziału autor krótko powołuje się na film "Białe zwierzęta" (1960) autorstwa Afanasjewa i uznaje go za zwieńczenie działalności Cyrku i podsumowanie poszukiwań polskiej commedia dell'arte w ludowości. We wszystkich programach i skeczach autor przygląda się przestrzeni, odartej z iluzji, a także hybrydycznej formie widowisk, wskazując źródła inspiracji i próbując rozszyfrować aluzje. Ponadto wskazane zostają paralele między życiem osobistym artystów Cyrku, a rozwojem ich postaci w kolejnych spektaklach. W podsumowaniu zwrócona zostaje uwaga na kontekst historyczny, polityczny, społeczny i kulturowy lat 50. i 60. oraz na to, że twórczość Afanasjewa była odpowiedzią na zastaną rzeczywistość. Podkreślony zostaje jego związek z Sopotem - miastem o niewyczerpanym dla niego pokładzie inspiracji. Wskazane jest też, że twórczość Afanasjewa pokrewna była innym inicjatywom teatrzyków studenckich i w ogóle w historii teatru (Błok, Meyerhold, Leśmian), a także podkreślono podobieństwo do rozwijającej się równolegle twórczości Sławomira Mrożka. Na koniec postawiona zostaje teza, że zapomnienie Afanasjewa wiąże się z jego interdyscyplinarnymi zainteresowaniami, o których warto przypomnieć.
The work is an attempt to analyze the activity of Afanasjeff Family Circus and its initiator, Jerzy Afanasjew, in connection with students' society in the 50s and 60s in 20th century. The first chapter refers the political situation of post-war Poland and Pomerania. The author draws attention to the development of the new system (communism) as well as the first revisionist movements that preceded the "De-Stalinization" in 1956. The author describes first students' initiatives on the Coast (uprising theater "Bim-Bom", theater hands Co-To, To-Tu cabaret, Teatr Rozmów and Theatre Gallery by Jerzy Krechowicz), which huddled round the students' club Żak in Gdańsk.The second chapter presents a biography of Jerzy Afanasjew, who came from theater "Bim-Bom". Then it is shown Afanasjew's view on theater, acting and directing. The author points to inspirations for Afanasjew’s works: circus, pantomime, commedia dell'arte, cabaret, as well as themes and characters: Clown, Fool, Harlequin, Pierrot, who are compared to Everyman. Moreover it is pointed to interdisciplinary fascinations of Afanasjew (theater, film, poetry, prose). Finally the author lists Afanasjew's contributors: Ryszard Ronczewski, Alina Afanasjew, Janusz Hajdun.The third chapter is a description of the activities Afanasjeff Family Circus, established in 1959, as an independent activity from other theaters in Żak, but also as a natural consequence of the aesthetic of "Bim-Bom" and the skit "Circus (Parody)" (1955) from the program "Ahaa!". Chapter focuses on skit (as a preface to further creativity), lists figures that appear later in the Afansjeff Family Circus: Director, Clown, as well as developed later motifs (interdisciplinarity, parody, the condition of the artist in difficult times). Then selected skits from the first performance Afanasjeff Family Circus "Tralabomba" (1959) are analyzed, in which themes are recurring and emerging. In addition, the author places the program in the context of the policy of Gomułka and the gradual reduction of human rights and accusations against the revisionists. "Tralabomba" seems to be a response to the artist's personal experiences in Polish history. Later, selected parts of the second program of the Circus "Good evening, Fool" are analyzed (1962). The author focuses on the character of the Director of the Circus, who evolved from a brutal man into a mechanized Pulcinella; and Fool, who became the main protagonist of the pacifist and anti-military ideas. At the end of the third chapter the author briefly refers to the movie "White Animals" (1960) by Afanasjew and shows it as the climax of Circus activities and a summary of the commedia dell'arte exploration in Polish folk. The author analyzes the space in all programs and skits, detached from illusion, the hybrid form of spectacle, the sources of inspiration and trying to unravel allusions. Also there are indicated parallels between personal life of artists and the development of their characters in performances. In summary, the author draws attention to the historical, political, social and cultural contexts in 50s and 60s and to the fact that Afanasjew's works were a response to the reality of communism. It is focused on huge influence of Sopot on his works. Works of Afanasjew were similar to other theaters of students' initiatives, and were originated from history of the theater (f.ex. Błok, Meyerhold, Leśmian), also it is pointed to parallel to Sławomir Mrożek. Finally, the author considers that oblivion of Afansjew is connected with his interdisciplinary fascinations, which are worth to commemorate.
