L’oralité, l’humour et l’intertextualité dans les traductions polonaises de "Zazie dans le métro" de Raymond Queneau.

L’objectif du présent mémoire est l’analyse des trois traductions polonaises de "Zazie dans le métro" de Raymond Queneau : les fragments traduits par Janina Ipohorska en 1960 (parus dans "Przekrój"), la traduction non-publiée de Tomasz Rzepka (2002) et la traduction de Maryna Ochab, parue en 2005. Dans la première partie de notre étude, nous présentons la silhouette de l’auteur et son style d’écriture, ensuite nous nous penchons sur le roman en question (genèse, caractéristique et réception). Nous esquissons aussi la présence de l’œuvre de Queneau en Pologne et la caractéristique de trois traducteurs de "Zazie dans le métro". Dans la deuxième partie du mémoire, nous présentons le fondement théorique : les stratégies du traduire, les figures de traduction et les tendances déformantes. Nous désignons les problèmes de traduction (oralité, humour, intertextualité) et fournissons des informations nécessaires pour leur analyse. La troisième partie comporte l’analyse du corpus d’exemples ; ils sont divisés selon les effets obtenus par l’auteur : oralité, diversité lexicale, jeux de mots et jeux intertextuels à plusieurs niveaux. Dans notre mémoire, nous confrontons les stratégies choisies par nos traducteurs et leurs effets dans les traductions, en indiquant leurs faiblesses ainsi que leurs points forts.

Celem niniejszej pracy jest analiza trzech tłumaczeń "Zazie dans le métro" Raymonda Queneau na język polski: fragmentów przetłumaczonych przez Janinę Ipohorską w 1960 roku (opublikowanych w "Przekroju"), niepublikowanego tłumaczenia Tomasza Rzepki z 2002 roku oraz tłumaczenia Maryny Ochab, wydanego przez PIW w 2005 roku. W pierwszej części pracy została zaprezentowana sylwetka autora i cechy charakterystyczne jego stylu, jak i powieść, której dotyczy analiza (jej geneza, charakterystyka i recepcja). Przedstawiona została również obecność dzieł Queneau w Polsce oraz charakterystyka trzech tłumaczy "Zazie dans le métro". W drugiej części opisano podstawę teoretyczną niniejszej pracy: strategie przekładu, figury przekładu oraz tendencje deformacyjne. W części teoretycznej zostały również określone główne problemy analizowanych tłumaczeń (język mówiony, humor i intertekstualność) oraz informacje potrzebne do ich analizy. Trzecia część zawiera analizę korpusu przykładów, uporządkowanych według „efektów” uzyskanych przez autora, dotyczących języka mówionego, bogactwa leksykalnego, gier słów oraz intertekstualności. W niniejszej pracy porównane zostały strategie obrane przez tłumaczy z rezultatami, które dzięki ich zastosowaniu zostały osiągnięte, ze wskazaniem zarówno słabych, jak i mocnych stron analizowanych tłumaczeń.

The aim of this study is to analyze three translations of "Zazie dans le métro" by Raymond Queneau into Polish: fragments translated by Janina Ipohorska in 1960 (published in "Przekrój"), unpublished translation by Tomasz Rzepka (2002) and the translation of Maryna Ochab, published in 2005. In the first part are presented: the outline of the author and his writing style, his novel (genesis, characteristics and reception), the presence of Queneau’s work in Poland and the characteristics of the three translators of "Zazie dans le métro". In the second part of the study, the theoretical background concerning strategies of translation, figures of translation and deforming tendencies is presented. Then the problems of translation (orality, humour, intertextuality) are shown and the information necessary for their analysis is provided. The third part includes the analysis of the corpus of examples which are divided according to the effects obtained by the author: orality, lexical diversity, word games and intertextual games. In this study, the comparison of the strategies chosen by mentioned translators and their effects in translations, indicating their weaknesses and successes, is made.