Stereotypizacja ról płci w podręcznikach do nauczania języka polskiego jako obcego i drugiego

This dissertation explores the question of gender roles in Polish as a foreign and second language textbooks. Not only does this issue turn out to be an interesting subject, but it is also rarely addressed as a research topic in glottodidactics. The matter and essence of gender in the social structure and its biological and cultural understanding constitutes the methodological basis for the thesis (Robert Merton’s concept of social statuses and roles will be employed for the purpose of this analysis). The second chapter applies the Merton’s concept to the analysis the textbooks for teaching Polish as a foreign/second language. The analysis, preceded by the discussion of roles and functions of a language textbook, is linguistic but sociological in nature. Gender as the social status of a human being, the roles of females and males that are presented in coursebooks have come under close scrutiny with reference to the sphere wherein they function. In the third chapter the results of the research on textbooks was juxtaposed with the students’ perception of the female and male textbook characters, proving the hypothesis on a high level of stereotyping gender roles in Polish as a foreign and second language coursebooks.The thesis concludes with a proposition to approach stereotype-prone topics without conventional perception of the roles of men and women in social life. Exercises are original, and their main point is the inclusion of women in the public and professional, and men in the private sphere. The tasks are open to various models of vertical and horizontal relationships.

Przedmiotem niniejszej pracy jest zagadnienie stereotypizacji ról płci w podręcznikach do nauczania języka polskiego jako obcego i drugiego. Kwestia ta okazuje się nie tylko ciekawym, lecz także rzadko podejmowanym w wymiarze glottodydaktycznym tematem badawczym. W części teoretycznej pracy odwołano się do samej istoty płci w przestrzeni społecznej oraz jej rozumieniu biologicznym oraz kulturowym. Przedstawione zostało również pojęcie stereotypu, jego definicje, a także bagaż kulturowy, jaki ze sobą niesie. Część analityczna została poświęcona badaniu podręczników do nauczania języka polskiego jako obcego i drugiego z wykorzystaniem koncepcji Roberta Mertona dotyczącej statusów i ról społecznych. Prowadzona analiza nie miała więc charakteru językoznawczego a socjologiczny. Wyniki badań treści podręczników pokazały, iż w większości pozycji mamy do czynienia ze stereotypizacją ról płci. Potwierdziły to również opinie użytkowników – obcokrajowców z Centrum Nauczania Języka Polskiego i Kultury Polskiej w Krakowie.Pracę zamyka propozycja ujęcia tematów o wysokim potencjale stereotypowości bez „matrycowego” spojrzenia na role kobiet i mężczyzn w życiu społecznym. Ćwiczenia mają charakter autorski, a ich głównym celem jest inkluzja, czyli włączanie kobiet do sfery publicznej i zawodowej, a mężczyzn do sfery prywatnej. Cechuje je otwartość na różne modele układu zarówno w relacjach pionowych, jak i poziomych.