Teoria koloru Stanisława Ignacego Witkiewicza

Rozważania S. I. Witkiewicza na temat koloru są chyba najobszerniejszą wypowiedzią teoretyczną na ten temat w historii polskiej myśli artystycznej. Witkacy poświęcił roli zestawień kolorystycznych cały rozdział wydanych w 1918 roku "Nowych form w malarstwie i wynikających stąd nieporozumień". W publikacji tej autor przedstawił swoje poglądy na temat aspektów formalnych oraz filozoficznych sztuki. Kolor obok ujęcia formy i kompozycji stanowi podstawowy komponent malarstwa Czystej Formy. Celem niniejszej pracy jest prześledzenie najistotniejszych kontekstów dla rozważań Witkacego, oraz odpowiedź na pytania: czy poszukiwania Witkacego były spójne z ówczesnymi poglądami formistów? Czy poglądy na rolę koloru w malarstwie wiążą autora z którymś ze współczesnych mu prądów intelektualnych lub artystycznych? Czemu miała służyć przeprowadzona przez niego systematyzacja? Wreszcie, czy poglądy Witkacego można nazwać pełnowymiarową teorią, czy jest to raczej zapis doświadczeń poszukującego malarza?

Although thoughts on the role of colour in painting presented by S. I. Witkiewicz in "Nowe formy w malarstwie i wynikające stąd nieporozumienia" are rather rare example of such study in polish art theory, they have not been thoroughly analysed yet. Witkacy dedicates whole chapter of his art theory to the problem of colour, supplying very detailed description of possible interactions of colours which together create the unity of the work of art. In this thesis I present the contexts and factors possibly essential for S. I. Witkiewicz’s theory, in order to answer some basic questions connected to his study. To what extend were Witkacy’s ideas influenced by the two dominant in those days methodological approaches: formal theory of art and psychology? Is his theoretical attitude connected with the most active polish art group of that time – the Formists – with which he collaborated? Are there any parallels between contemporary colour theories and Witkacy’s system to be found? Finally what was the main purpose of his efforts – creating rational laws and definitions of colour use or simply capturing his own subjective observations? Tracing the possible influences not only helps to understand the whole idea behind Witkacy’s study on colour but also illustrates how complicated and vague can the process of the reception of ideas be. In case of Witkacy the external, strictly theoretical influences mix with his own observations and experiences as a painter. This collision seems to be essential for his final conclusions. Describing this inner contrast of his theory is the main goal of the analysis following.