Świat jako sen oświeconego umysłu. Ambiwalentna pozycja snu w buddyzmie tybetańskim.

Sen zajmuje szczególne miejsce w buddyzmie tybetańskim. W medycynie tybetańskiej, interpretacja symboli sennych pomagała określić stan zdrowia pacjenta. Sny były także traktowane jako wskazówka duchowego rozwoju. Wskazywały często na to, czy jogin osiągnął już wymagany stopień wewnętrznego postępu, który uprawnia go do otrzymania inicjacji od guru. W przestrzeni marzeń sennych zachodziły niezwykłe zdarzenia. Postacie, które się w nich pojawiały pochodziły z bogatego zbioru bóstw i demonów wadżrajany. Spotkanie z nimi w tym szczególnym stanie świadomości jakim jest sen, niosło ważne konsekwencje dla życia śniącej osoby i wpływało na jej dalsze losy. Poprzez sny rozwijała się także doktryna religijna i filozoficzna. Ludzie o specjalnych zdolnościach, nazywani w Tybecie "tertonami", potrafili dzięki nim dotrzeć do ukrytych tekstów, które znajdowali zarówno w przestrzeni geograficznej jak i w umysłach poszczególnych uczniów. Sen był także okazją do praktyki, w której techniki medytacyjne uprawiane za dnia stosowano po zaśnięciu. Z drugiej strony, w buddyzmie a i również w buddyzmie tybetańskim, sny traktuje się jako odpowiednią metaforę do wykazania iluzoryczności świata rzeczy. W traktatach filozoficznych pisanych przez myślicieli reprezentujących dwie główne szkoły filozoficzne mahajany, madhjamakę i jogaczarę, występują odwołania do snu, który symbolizuje nierzeczywistość doświadczanych zjawisk. Ukazanie ambiwalencji w postrzeganiu zjawiska snu w buddyzmie tybetańskim, stanowił naukowy zamysł napisania tej pracy.

Dreams occupay a special place in Buddhism. In Tibetan medicine, the act of interpretation of patient`s dreams symbols was one of the measures of their health status. In addition, dreams were considered as a proofs of one's spiritual development. They indicate if a yogi has already accomplished a required state of inner progress which allows him to receive initiation from a guru. In a dream space unusual events took place. Many deities and demons from Vajrayana were appearing there and the dreaming person could meet them. Those encounters often had a tremendous influence on their lives. The religious and philosophical systems also stemmed from dream theory. People with a special abilities, called „tertons” in Tibet, were able to find sacred texts in mountains and caves or within minds of theirs disciples. Dream was an opportunity to practise meditation techniques within a dream space, as well. On the other hand, in Tibetan Buddhism, dreams are treated as a metaphor of illusory nature of worldly things. In philosophical treatises written by main philosophers of two leading philosophical schools of Tibetan Buddhism, Madhyamaka and Yogacara, dreams are mentioned as symbols of deceptiveness of experienced phenomena. A scientific aim of this thesis is to show this basic ambivalence.